MB bu başarısızlık için çok çaba gösteriyor olmalı!
✔ Merkez Bankası enflasyona da "değindiği" yılın son enflasyon raporunu açıkladı. Bu kez yıl sonu enflasyon tahmini tutacak gibi. En azından geçen yılki gibi 18 denilen oran 36 olmayacak. Bu yıl 65 tahmin ediliyor, 65-70 arasında kalınır.
Merkez Bankası’nın web sayfasını açtığınızda en tepede “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası” yazısını ve onun hemen yanında şu ifadeyi görürsünüz:
“Merkez Bankasının temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır.”
Üstelik bu ifadedeki "fiyat istikrarını” sözcükleri, vurgulanmak için bold, yani kalın yazılmıştır.
Dolayısıyla Merkez Bankası yöneticilerine zaman zaman kendi web sayfalarına girip bu ifadeye bakmaları öğütlenmelidir. Bu yapılmalıdır ki temel amaçlarının dışına çıkmasınlar. Hatta bu temel amacı tümüyle unutmuş gibi davranmasınlar.
Merkez Bankası dün 2022’nin dördüncü ve son enflasyon raporunu açıkladı. Açıklanan, Merkez Bankası’nın temel amacı olan fiyat istikrarına ilişkin bir rapor muydu, yoksa sanayi üretimiyle, istihdamla, büyümeyle ilgili bir rapor muydu; sanki karıştı. Aslında daha dikkatli bakınca pek de karışmadı, enflasyon hani biraz da laf olsun diye bir yerlerde geçti, o kadar.
Zaten enflasyonun adeta geçiştirildiğini somut olarak görüyoruz. Nasıl mı? Bu raporlara enflasyon tahminleri öyle el yordamıyla ve üstünkörü konuluyor ki, tahminler her bir raporda sürekli yukarı yönlü güncelleniyor.
Yılın son raporu dün olduğu gibi her yıl ekim ayının son günlerinde açıklanıyor; yani ayın bitimine iki ay kala. Dördüncü rapora konulan tahminle yalnızca iki ay sonrası görülecek, yalnızca iki ay! Ama olmuyor! Yıl sonundaki oran bu son tahminin çok çok üstüne çıkabiliyor.
Örnek mi, geçen yıl... Ekim ayının sonunda yapılan tahmine göre 2021'in enflasyonu yüzde 18.4 bekleniyor. Gerçekleşen oran tam yüzde 36.08. Yani öngörülenin bir kat fazlası.
Ekim sonunda yüzde 18 tahmin edip yılı yüzde 36 ile kapatan Merkez Bankası yönetimi “Aralık ayındaki o hızlı artışı bilemezdik ki” diyebilir mi?
Der demeye de, dememeli!
O zaman sorulur; “Siz nasıl bankacısınız, hele hele Merkez Bankacısınız” diye... “Öngörünüz bu kadar mı kıt, faiz sürekli indirilirken kurun zıplayacağını, bunun enflasyonu tırmandıracağını göremediniz mi” diye...
İbretlik oranlar!
Geçen yılki durumu aktardım aslında. Bir kez daha bakalım.
Merkez Bankası 2021’in ilk raporunda yıllık enflasyonu yüzde 9.4 olarak tahmin etmiş. İlk rapordaki tahminle son rapordaki tahmin arasında bir kat fark var, son raporda yüzde 18.4’e gelinmiş; ama oluşan yıllık oran son tahminin bir kat üstüne çıkarak yüzde 36 olmuş.
Geldik bu yıla. Geçen yılın ocak ayında açıklanan ilk raporda 2022’nin tahmini yüzde 7. Yazıyla yazalım, yüzde yedi! Yanlışlık yok yani! Çünkü bu yıl bazı aylar, aylık yüzde 7’leri bile arar hale geldik de, o yüzden vurgulamak istedim.
Hadi diyelim ta geçen yılın başından bu yılın sonunu tahmin zor. Peki geçen yılın son raporundaki tahmine ne diyeceğiz?
2021’in ekim ayında yayımlanan raporda bu yılın enflasyonu yüzde 11.8 olarak tahmin ediliyor. Sonra aşama aşama artış ve dün açıklanan son tahmin yüzde 65.2. Bu düzeye nasıl inileceği de malum; yıllık oran kasım sonunda muhtemelen yüzde 85-90 arasına yükselecek ve geçen yılın aralık ayındaki rekor oran devreden çıkacağı için yüzde 65’lere, belki 65-70 arasına inilecek.
Bir kez daha söyleyelim; bu düzeylere inilmesi fiyatların aralıkta kasıma göre gerilediği anlamına gelmeyecek. Yıllık orandaki bu gerileme kullanılacak, “Bakın enflasyon düştü” denilirken fiyatların düştüğü izlenimi uyandırılmak istenecek, bunu da şimdiden bilelim...
Bu yılın tahmini tutacak
Geçen yıl ekim ayındaki son tahminle gerçekleşen yıllık oran arasında çok fark vardı. Bu yıl ise dün açıklanan son tahminle yıllık oran büyük ölçüde örtüşecek.
Bu da biraz önce belirttiğim gibi geçen yılın aralık ayındaki yüksek oranın nasıl bir baz etkisi doğuracağının çok açık olmasından kaynaklanacak. Hem zaten bu yılın tümüne ilişkin oran konusunda önceki tahminler öylesine revize edildi ve yukarı çekildi ki adeta koşar adım yıl sonu oranına gelinmiş oldu.
TURİZM GELİRİNDE REVİZYON, NET HATA NOKSANA ÇARE!
Merkez Bankası’na göre yılın ilk sekiz ayında 28 milyar dolarla rekor düzeye ulaşan net hata noksana çare bulunuyor gibi... Bu büyüklükteki bir net hata noksan tabii ki tümüyle sıfırlanmayacak ama anlaşılan bir ölçüde aşağı çekilebilecek.
Çünkü meğer turizm gelirini az ölçüyormuşuz. Bu ortaya çıktı. Öyle 300-500 milyon dolar değil, milyar dolarlar düzeyinde az ölçüyormuşuz.
TÜİK’in dün yaptığı açıklamaya göre Ticaret Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, YÖK, Merkez Bankası, Bankalararası Kart Merkezi ve TÜİK ortaklaşa bir revizyon çalışması yürütmüş. Revizyon kapsamında yeni veri kaynakları sisteme entegre edilmiş, metodolojik iyileştirmeler yapılmış ve 2012’ye kadar giden bir güncelleme yapılmış.
Bu yılın önceki ayları revize edilir, geçen yıl da edilir, hadi bir önceki yıl da... 2012’ye kadar hangi veriye ulaşıp revizyon yapıyorsunuz acaba!
Bir taşla birkaç kuş!
Olan biten özetle şu:
Her ne kadar Merkez Bankası ile TÜİK verileri pek uyuşmuyorsa da Merkez Bankası’na göre ilk sekiz ayda 22 milyar dolar olan turizm geliri, TÜİK’e göre 29 milyara çıkıyor. İlk dokuz ayın geliri de yine TÜİK’e göre 35 milyar oluyor. Merkez Bankası dokuz aylık verileri henüz açıklamadı.
Merkez Bankası da TÜİK’le aynı paralelde bir revizyona giderse ve eğer turizm gelirindeki bu artış başka kalemlerdeki gelirlerin azalmasıyla sağlanmazsa bu yılın ilk sekiz ayında 28 milyar dolar olan net hata noksan, turizmdeki 7 milyarlık iyileşmeyle 21 milyar dolara düşecek. Bu arada tabii ki turizm geliri artınca cari açık da sekiz ay için 7 milyar dolar gerileyecek.
Bir taşla kaç kuş birden...
Bu konuyu önümüzdeki günlerde Merkez Bankası ödemeleri dengesi verilerini revize edince daha detaylı bir şekilde ele alacağız.