Memlekette eşek kalmadı

Ömer Faruk ÇOLAK
Ömer Faruk ÇOLAK EKONOMİ ATLASI

Buna benzer başlıkları Aziz Nesin atardı. Lise 1’den 2’ye geçtiğim yılın yaz tatilinde amcamın kütüphanesinde Nesin’in o tarihe kadar çıkan tüm kitaplarını görünce saldırırcasına okumaya girişmiştim. Hala da bazı kitaplarına tekrar bakarım.

Benim başlığım bir öykü için atılmış değil. Memleketimizin bir gerçeği. İşte sayılar:

Eşek sayısı 2002 yılında 414 bin iken, 2019 da sayı 126 bine gerilemiş.

Bu sayıya bakarak bile tarım sektöründe ülkenin sona doğru kürek salladığını söyleyebiliriz. Tarım da üretimi ekim alanını ya da verimliliği artırarak üretimi daha üst düzeylere çıkarabilirsiniz. Verimliliği yukarı çekmek kolay iş değil. İşin içine teknoloji ve kimyasallar yani suni gübre ve ilaçlamaya giriyor. Bunun yarattığı sorunlar getirdiği faydadan daha çok. Son olarak bir Alman tarımsal ilaçlama firmasına ABD’de 10 milyar dolarlık bir ceza verildiğini anımsatmak isterim.

Son yıllarda siyasal erk tarafından Türkiye’nin kuruluş tarihi 2002’ye çekildiği için istatistikleri de daha çok 2002 ile karşılaştıralım. Tarımsal alan istatistiklerinden başlayalım. Tarım alanı 2002 yılından bu yana azaldı. Bu azalışın nedeni nadasa bırakılan alandaki artış değil, çünkü nadasa bırakılan alanda azaldı, 2002 yılında 5 milyon hektar alan nadasa bırakılırken, bu rakam 2019 da 3 milyon 387 bin hektar alana geriledi. Toplam tarım alanı da 41 milyon 196 bin hektardan, 37 milyon 712 bin hektara düştü. Bu düşüş eğilimi tahıl ve sebze ekim alanlarında görüldü. Artış meyve, içecek ve baharat ekim alanlarında gerçekleşti.

Tarımsal Alan Verileri (Bin Hektar)

Bin Hektar

2002

2019

Toplam Tarım alanı

41.196

37.712

Ekilen Alan

17.935

15.387

Nadasa Bırakılan

 5.040

3.387

Sebze Bahçeleri Alanı

    930

790

Meyveler ve Baharat Bitkileri alanı

2.264

3.535

Kaynak: TUİK veri tabanı

Şunu da söyleyelim araziyi ekseniz de su yok. Tarihe çok meraklı olan halkımız (!) bu topraklarda Sümerlerden başlayarak sulama kanalı yapıldığını, Romalıların bu politikayı devam ettirdiğini de keşke bilse idi. Osmanlı ne kadar sulama kanalı yapmış? Anadolu da yok. Batı da dere ıslahı var, o da sadece Selanik de. Cumhuriyette ancak toplam kullanılan arazinin yüzde 68,6’sı sulanmasını sağlamış. Son yıllarda izlenen inşaat ve HES politikası ile olan suyun da tarımsal alandan hızla çekildiğini düşünürsek, tarım üreticisi suyu ancak damacana da görecek gibi (biraz abarttık).

Bir başka veri daha verelim. Halkımızın en çok tükettiği kuru baklagillere bakalım. Tarih bilir halkımız kuru fasulye ve nohuttun fiyatında şikâyet ediyor. Ancak neden bunların fiyatı sürekli artıyor sorusuna fetihlerden zaman bulup soramıyor. Biz yanıtını verelim, çünkü bu ürünlerin ekildiği alan da, üretim de azaldı.

Kuru Baklagiller, 2002-2019

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fasulye

Mercimek 

 

               

Ekilen Alan (dekar)

Toplam

Bakla

Bezelye

Nohut

(kuru)

Kırmızı

Yeşil

Börülce

2002

13 603 500

180 000

14 500

6 600 000

1 800 000

4 200 000

720 000

29 500

2019

9 031 893

43 316

7 813

5 205 951

889 385

2 427 761

396 116

13 084

Üretim (Ton)            

 

 

 

 

 

 

 

 

2002

1 510 100

32 000

4 000

650 000

250 000

500 000

65 000

2 200

2019

1 230 281

12 346

2 193

630 000

225 000

310 000

43 631

1 392

Kaynak: TÜİK veri tabanı

Tarım sektörü 2001 krizi sonrası uygulanan Derviş modeli ile ciddi bir darbe almıştı. Bu politikalara daha sonra da devam edildi. Sektör gözden düştü. Tarım terk edilince köyler de terk edil. Bunun için bulunduğunuz kentin yakınlarındaki köylere gidin. Göreceğiniz manzara kapısı kapalı evler, öğrencisi olmadığı için kapanan okullar, cemaati olmadığı için boş kalan camiler.

Gerçekler kimi zaman can acıtır. Yüzleşmek istemeyenler masallarla idare edebilir. Ancak tarım sektöründeki gerçekler her gün yüzümüze çarpıyor. Tarımda net ithalatçı konuma gelmek de bunun bir sonucu. Türkiye 2002’ye kadar tarımda kendi kendine yeten bir ülke idi. Şimdi net ithalatçı.

İşte tablo:

Tarımda Net İthalatçı Ülke Türkiye (Milyon dolar)

Yıllar

2002

2019

İhracat

1.754

5.515

İthalat

1.702

9.466

Kaynak: TÜİK veri tabanı

Yazıyı daha fazla uzatmak yerine bir okuma önerisi yapalım:

İktisat ve Toplum Dergisi’nin Ağustos 2020 sayısını okuyunuz. Kapak başlığı: “Tarımda Ne Ektiysek Onu Biçtik”. Dergiyi gazetemiz Dünya Yazarlarından Ali Ekber Yıldırım’ın “Tarımdan Zenginlik Üretecek Potansiyel Var” makalesi, ile İhsan Seddar Kaynar’ın “Fındık Piyasasının Oluşumunda Güncel Sorunlar” yazısını okuyarak başlayabilirsiniz.

Henüz bu içeriğe yorum yapılmamış.
İlk yorum yapan olmak ister misiniz?
Yorum yapmak için tıklayınız
Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
Savaşın bedeli 25 Haziran 2025
Para nerede? 11 Haziran 2025
İki yılın karnesi 04 Haziran 2025
Doların geleceği 07 Mayıs 2025
Stagflasyona doğru 30 Nisan 2025
Kasırga arkadan geliyor 16 Nisan 2025