Memlekette eşek kalmadı
Buna benzer başlıkları Aziz Nesin atardı. Lise 1’den 2’ye geçtiğim yılın yaz tatilinde amcamın kütüphanesinde Nesin’in o tarihe kadar çıkan tüm kitaplarını görünce saldırırcasına okumaya girişmiştim. Hala da bazı kitaplarına tekrar bakarım.
Benim başlığım bir öykü için atılmış değil. Memleketimizin bir gerçeği. İşte sayılar:
Eşek sayısı 2002 yılında 414 bin iken, 2019 da sayı 126 bine gerilemiş.
Bu sayıya bakarak bile tarım sektöründe ülkenin sona doğru kürek salladığını söyleyebiliriz. Tarım da üretimi ekim alanını ya da verimliliği artırarak üretimi daha üst düzeylere çıkarabilirsiniz. Verimliliği yukarı çekmek kolay iş değil. İşin içine teknoloji ve kimyasallar yani suni gübre ve ilaçlamaya giriyor. Bunun yarattığı sorunlar getirdiği faydadan daha çok. Son olarak bir Alman tarımsal ilaçlama firmasına ABD’de 10 milyar dolarlık bir ceza verildiğini anımsatmak isterim.
Son yıllarda siyasal erk tarafından Türkiye’nin kuruluş tarihi 2002’ye çekildiği için istatistikleri de daha çok 2002 ile karşılaştıralım. Tarımsal alan istatistiklerinden başlayalım. Tarım alanı 2002 yılından bu yana azaldı. Bu azalışın nedeni nadasa bırakılan alandaki artış değil, çünkü nadasa bırakılan alanda azaldı, 2002 yılında 5 milyon hektar alan nadasa bırakılırken, bu rakam 2019 da 3 milyon 387 bin hektar alana geriledi. Toplam tarım alanı da 41 milyon 196 bin hektardan, 37 milyon 712 bin hektara düştü. Bu düşüş eğilimi tahıl ve sebze ekim alanlarında görüldü. Artış meyve, içecek ve baharat ekim alanlarında gerçekleşti.
Tarımsal Alan Verileri (Bin Hektar)
Bin Hektar |
2002 |
2019 |
Toplam Tarım alanı |
41.196 |
37.712 |
Ekilen Alan |
17.935 |
15.387 |
Nadasa Bırakılan |
5.040 |
3.387 |
Sebze Bahçeleri Alanı |
930 |
790 |
Meyveler ve Baharat Bitkileri alanı |
2.264 |
3.535 |
Kaynak: TUİK veri tabanı
Şunu da söyleyelim araziyi ekseniz de su yok. Tarihe çok meraklı olan halkımız (!) bu topraklarda Sümerlerden başlayarak sulama kanalı yapıldığını, Romalıların bu politikayı devam ettirdiğini de keşke bilse idi. Osmanlı ne kadar sulama kanalı yapmış? Anadolu da yok. Batı da dere ıslahı var, o da sadece Selanik de. Cumhuriyette ancak toplam kullanılan arazinin yüzde 68,6’sı sulanmasını sağlamış. Son yıllarda izlenen inşaat ve HES politikası ile olan suyun da tarımsal alandan hızla çekildiğini düşünürsek, tarım üreticisi suyu ancak damacana da görecek gibi (biraz abarttık).
Bir başka veri daha verelim. Halkımızın en çok tükettiği kuru baklagillere bakalım. Tarih bilir halkımız kuru fasulye ve nohuttun fiyatında şikâyet ediyor. Ancak neden bunların fiyatı sürekli artıyor sorusuna fetihlerden zaman bulup soramıyor. Biz yanıtını verelim, çünkü bu ürünlerin ekildiği alan da, üretim de azaldı.
Kuru Baklagiller, 2002-2019 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fasulye |
Mercimek |
|
|
Ekilen Alan (dekar) |
Toplam |
Bakla |
Bezelye |
Nohut |
(kuru) |
Kırmızı |
Yeşil |
Börülce |
2002 |
13 603 500 |
180 000 |
14 500 |
6 600 000 |
1 800 000 |
4 200 000 |
720 000 |
29 500 |
2019 |
9 031 893 |
43 316 |
7 813 |
5 205 951 |
889 385 |
2 427 761 |
396 116 |
13 084 |
Üretim (Ton) |
|
|
|
|
|
|
|
|
2002 |
1 510 100 |
32 000 |
4 000 |
650 000 |
250 000 |
500 000 |
65 000 |
2 200 |
2019 |
1 230 281 |
12 346 |
2 193 |
630 000 |
225 000 |
310 000 |
43 631 |
1 392 |
Kaynak: TÜİK veri tabanı
Tarım sektörü 2001 krizi sonrası uygulanan Derviş modeli ile ciddi bir darbe almıştı. Bu politikalara daha sonra da devam edildi. Sektör gözden düştü. Tarım terk edilince köyler de terk edil. Bunun için bulunduğunuz kentin yakınlarındaki köylere gidin. Göreceğiniz manzara kapısı kapalı evler, öğrencisi olmadığı için kapanan okullar, cemaati olmadığı için boş kalan camiler.
Gerçekler kimi zaman can acıtır. Yüzleşmek istemeyenler masallarla idare edebilir. Ancak tarım sektöründeki gerçekler her gün yüzümüze çarpıyor. Tarımda net ithalatçı konuma gelmek de bunun bir sonucu. Türkiye 2002’ye kadar tarımda kendi kendine yeten bir ülke idi. Şimdi net ithalatçı.
İşte tablo:
Tarımda Net İthalatçı Ülke Türkiye (Milyon dolar)
Yıllar |
2002 |
2019 |
İhracat |
1.754 |
5.515 |
İthalat |
1.702 |
9.466 |
Kaynak: TÜİK veri tabanı
Yazıyı daha fazla uzatmak yerine bir okuma önerisi yapalım:
İktisat ve Toplum Dergisi’nin Ağustos 2020 sayısını okuyunuz. Kapak başlığı: “Tarımda Ne Ektiysek Onu Biçtik”. Dergiyi gazetemiz Dünya Yazarlarından Ali Ekber Yıldırım’ın “Tarımdan Zenginlik Üretecek Potansiyel Var” makalesi, ile İhsan Seddar Kaynar’ın “Fındık Piyasasının Oluşumunda Güncel Sorunlar” yazısını okuyarak başlayabilirsiniz.
Değerli ekonomim.com okurları,
ekonomim.com ekibi olarak Türkiye'de ve dünyada yaşanan, haber değeri taşıyan gelişmeleri sizlere en hızlı, tarafsız ve kapsamlı şekilde sunmak için çalışıyoruz. Bu süreçte sunduğumuz haberlerle ilgili eleştiri, görüş ve yorumlarınız bizim için çok değerli. Ancak, karşılıklı saygı ve hukuka uygunluk çerçevesinde, daha sağlıklı bir tartışma ortamı oluşturmak adına yorum platformumuzda uyguladığımız bazı kurallarımız bulunmaktadır.
Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (diğer okurlara yönelik olanlar da dahil) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık içermesi durumunda, yorum editörlerimiz bu yorumları onaylamayacak ve silecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar arasında aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemleri de yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur, bu nedenle bu tür yorumlar da ekonomim.com sayfalarında yer almayacaktır.
Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu kanıtlanamayan iddia, itham ve karalama içeren, halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.
Markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmaz ve silinir. Aynı şekilde, bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmaz ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Diğer web sitelerinden alınan bağlantılar ekonomim.com yorum alanında paylaşılamaz.
ekonomim.com yorum alanında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan kullanıcıya aittir, ekonomim.com bu sorumluluğu üstlenmez.
ekonomim.com'de yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yer alan Kullanım Koşulları'nı ve Gizlilik Sözleşmesi'ni okumuş ve kabul etmiş sayılır.
Kurallarımıza uygun şekilde saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun yorumlarınız için teşekkür ederiz.