Nisan sonu itibariyle bütçe uygulama sonuçları ne diyor?...
Yılın üçte biri geçti. Artık bütçe sonuçları daha ayağı yere basar hale geldi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın her ayın 15. günü yayımladığı bütçe sonuçlarının Nisan 2022 ayına ve Ocak-Nisan 2022 dönemine ilişkin olanı da iki gün önce yayımlandı.
Önce bütçenin genel sonuçlarına bakalım.
Milyar TL.
Açıklama 2022 Bütçesi 2022 Nisan 2022 Ocak-Nisan
Bütçe gelirleri 1 472 164 767
Bütçe giderleri 1 751 214 786
Bütçe açığı (-) 278 (-) 50 (-) 19
Bu tabloda dikkati çeken şey, geçen aylarda bütçe fazlası varken bu ayda bütçe açığı 50 milyar lira olmuş. Ancak; halen frene basılmaya devam edildiği için geçen aylardan gelen kümülatif bütçe fazlasının yerini de 4 ayda 19 milyar bütçe açığı almış.
Şimdi de bütçe kalemlerine biraz daha ayrıntıda bakalım.
Milyar TL.
Açıklama 2022 Bütçesi 2022 Nisan 2022 Ocak-Nisan
Personel giderleri 425 45 175
Cari transferler 657 95 319
Sermaye giderleri 132 20 36
Faiz giderleri 240 19 104
Bu tabloya dahil edilmeyen geçen yılın Ocak-Nisan dönemini de dikkate alarak bakarsak yılın üçte birinde:
- Personel giderlerinin bütçedeki payının yüzde 41 olduğu ve 2021 yılına göre artışın da yüzde 50’de kaldığı görülüyor. Bu noktada geçen yıla göre personel sayısındaki değişimi görmeden yorum yapmak çok sağlıklı görünmese de kamu personelinin enflasyondan korunmadığı anlaşılıyor.
- Bütçenin en önemli kalemi olan cari transferlerin ilk 4 aydaki bütçe payının yüzde 48.5’e ulaşarak yılın üçte birinde neredeyse ödeneğin yarısının bittiği görülüyor. Nitekim geçen yılın aynı dönemine göre artış da yüzde 81.8’e çıkıyor.
- Kamu yatırımları olarak bilinen sermaye giderleri kaleminde bütçenin dörtte birinin kullanıldığı, geçen yıla göre yaklaşık bir kat artış nedeniyle ödeneğin zayıf gibi görüldüğü ortaya çıkıyor.
- Bütçenin kamburu ve Hükümetin korkulu rüyası faiz giderleri ödeneğinin bu yıl üçte bir artırılarak 240 milyar liraya yükseltildiği ve bunun da yüzde 43.3’ünün ilk dört ayda kullanıldığı anlaşılıyor.
Gelelim bütçe gelirlerindeki tarafa…
Milyar TL.
Açıklama 2022 Bütçesi 2022 Nisan 2022 Ocak-Nisan
Vergi gelirleri 1 258 136 591
- Gelir Vergisi 257 24 93
- Kurumlar V. 172 5 107
- Dahilde KDV 125 12 48
- İthalde KDV 291 44 156
Vergi dışı gelirler 185 23 155
Anılan tabloya bu sefer de bütçe gelirleri açısından bakarak geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştıralım.
- Toplam vergi gelirleri hedefinin neredeyse yarısına yakını (yaklaşık yüzde 47’si) yılın üçte birinde yakalanmış gibi. Geçen yılın aynı dönemine göre de yüzde 80’e yakın artış olmuş.
- Ancak buna bakıp çok iyimser olmayalım. Bu artışı tetikleyen en önemli iki vergi kalemi kurumlar vergisi ve ithalde alınan KDV olmuş. Buna karşın gelir ve katma değer vergisi tahsilat hedefleri enflasyonunun gerisinde kalmış.
- Gelir vergisinde ilk 4 ayda bütçe hedefinin yüzde 36’sı ve geçen yıla göne re yüzde 43.3 artış yakalanmış.
- Aynı şekilde dahilde alınan KDV’de de bütçe hedefinin yaklaşık yüzde 39’u ve geçen yıla göre de yüzde 44.5 artış elde edilmiş.
- Kurumlar vergisi hasılatını bu yıl Merkez Bankası kÂrı kurtarmış. Açıkçası yılın üçte birinde kurumlar vergisinin yüzde 62’si yakalanmış. Geçen yılın aynı dönemine göre de yüzde 151 artış gerçekleşmiş.
- Asıl vergi hedefini etkileyen kalem ithalattaki artışa bağlı olarak gerçekleşen İthalde KDV tahsilat artışı olmuş. Yılın üçte birinde verginin yüzde 54’u elde edilmiş ve geçen yıla göre de yüzde 121 artış ortaya çıkmış.
Sonuç itibariyle şunu söyleyebiliriz.
Böyle kısa erimli ve spot sonuçlara bakarak yorum ve değerlendirme yapmamız doğru değil. Açıkçası “perşembenin gelişi çarşambadan belli…”. Bütçe yapılırken kur artışları ve asgari ücret rakamları dikkate alınmamıştı. Aynı şekilde geçen yılın son günlerinde uygulamaya sokulan kur korumalı mevduat hesapları ve türevi düzenlemelerin maliyetleri de bütçeye konulmamıştı.
Dolayısıyla bütçe açığı hedefinin katlanacağı ve yeni bütçe yapılacağı çok açık!...