Sizin için iş ne demek?

Tanımlar hem algılarımızı hem eylemlerimizi şekillendirir. Bir şeyi nasıl tarif ettiğimiz görüşümüzü, ilişki kuruşumuzu ve davranışlarımızı belirler. Gelin beraber bir deneme yapalım. Hatta Buffett’tan Musk’a, Jobs’dan Bezos’a çeşitli isimler de bize eşlik etsin!

Erken aşama girişimlere (start-up) büyüme danışmanlığı yapan Natia Kurdadze’nin Substack sayfasında gördüğüm bir mesajı çok beğenmiştim. Başarılı yöneticilerin iş hayatına bakışlarını bir-iki kelimeyle özetlemişti.

Bence bunu her profesyonelin kendisi için yapmasında büyük yarar var. Zira günlük hayhuyda şirketimiz, görevimiz ve uzun vadeli kariyerimizin esas amacını ıskalayabiliyoruz. Bu yüzden iş hayatımızı mümkün olan en az sözcükle, en saf haliyle tanımlamamızda yarar var.

Tanım savaşları, bir tür hegemonya mücadelesidir

Peki, tanımlar neden önemli?

Çünkü algımızı şekillendirir. Bir projeyi güvenlik meselesi, stratejik öncelik, tasarruf adımı veya markalaşma yatırımı olarak nitelemek, ona nasıl bakacağımızı belirler.

Çünkü sınır çizer, odaklanmayı sağlar. Nitekim en güzel tanım, eskilerin deyimiyle parçalarını içeren, dışındakileri içermeyendir (‘efradını cami, ağyarını mani’).

Çünkü yön verir. Hatta genel olarak kimin tanımı kabul görüyorsa, o kişi ya da kurum konunun çerçevesini belirleme gücüne sahip olur. Bu yüzden tanım savaşları, aslında bir tür hegemonya mücadelesidir.

Çünkü cevabı etkiler. Mesela, işsizliği "beceri eksikliği" olarak tanımlamakla "talep yetersizliği" olarak tanımlamanın sonuçları çok farklıdır.

Bahsettiğim Substack mesajından ‘iş ne demek?’ örnekleriyle konuyu somutlaştıralım.

Warren Buffett: Değerdir. Dünyanın en ünlü yatırımcısı için makul bir cevap!

Steve Jobs: Anlatıdır. Jobs, öncülük ettiği her ürünü bir öykü olarak sundu. ‘Dünyanın en güçlü insanı hikaye anlatıcısıdır’ sözünü boşuna söylememişti!

Elon Musk: Yıkıp geçmektir (disruption). Otomotivden uzay seyahatine pek çok sektörü alt-üst eden bir girişimcinin iş hayatına bakışı bu olsa gerek.

Jeff Bezos: Müşteri takıntısıdır. Amazon’u bir dünya devi yapan kurucusu, müşteriyi her zaman işin odağına koydu. Kendisinden dinleyelim: "Amazon'un tek bir amacı varsa, o da müşteri deneyimine baştan sona takıntılı bir dikkattir... Uzun vadede, müşteri çıkarları ile hissedar çıkarları arasında hiçbir zaman uyumsuzluk olmaz."

Bernard Arnault: Zanaatkarlıktır. Louis Vuitton’dan Christian Dior’a, Fendi’den Bulgari’ye uzanan ve pek çok lüks markayı barındıran bir holdingin başkanı, müşterilerinin çok yüksek fiyatlar ödemesini böyle izah ediyor.

Peter Thiel: Karşıt düşüncedir. Köşemizde daha önce ele aldığımız Silkon Vadisi’nin başarılı yatırımcısı/ girişimcisi hem iş hayatında hem siyasi fikirlerinde çoğunluğun aksine gitmeyi benimsiyor. Nitekim bir burs programıyla 20 yaş altı genç girişimcilere 100 bin dolar veriyor. Programın kabul oranı binde 1. Tek şart: okulu bırakmaları!

Peki, bu örnekler ışığında başlıktaki soruyu tekrarlayalım: sizin için iş ne demek?

Bu ‘basit’ sorunun cevabını verdiğiniz ve gereklerini yapabildiğiniz bir hafta dilerim.