Teşvikte bir ilk: Yeniden Değerleme

Yeni teşvik sisteminde (9903 Sayılı Karar) kronik enfl asyona karşı yatırımcıyı koruyan bir manivela devreye sokuldu. Bu manivela teşvik unsurlarının çok daha etkin çalışmasını sağlayacak. Teşvik uzmanlarına göre; reel sektör açısından önem taşıyacak yeni sistem nasıl işleyecek?

Yatırıma Katkı Tutarı’nın (YKT) hesaplanmasında esas alınan Sabit Yatırım Tutarı: Yatırıma Katkı Tutarı (YKT), teşvik belgesinde belirtilen “Yatırıma Katkı Oranı (YKO)” ile yatırımcının gerçekleştirdiği ve Bakanlık tarafından kabul edilen “fiili (nominal) uygun harcama toplamı” olan “gerçekleşen sabit yatırım tutarı”nın çarpılmasıyla bulunur. Örneğin, 2026 yılında 60 milyon TL'lik bir harcama yaptınız. Eğer bu harcamanın tamamı uygun görülür ve teşvik belgeniz bu yeni tutara göre revize edilirse, Yatırıma Katkı Tutarınız (örneğin %40 YKO ile) 60 milyon TL * %40 = 24 milyon TL olarak hesaplanır. Bu 24 milyon TL, sizin vergi indiriminden faydalanabileceğiniz toplam nominal tutardır. Karar, YKT’yi belirlemek için fiili harcamaların öncelikle yeniden değerlemeye tabi tutularak artırılacağını açıkça belirtmemektedir.

Gerçekleşen harcamaların Yeniden Değerlendirilmesinin gerekli olduğu durum: Toplam Destek Üst Sınırı Kontrolü Karar’ın 5. Maddesi’ nin 14. fıkrası çok önemli bir kontrol mekanizması getirmiştir: “Teşvik belgesi kapsamında sağlanan KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, faiz veya kâr payı desteği ve makine desteğinin faydalanma yılı esas alınarak yeniden değerleme oranı ile hesaplanan toplam değeri, yeniden değerleme oranı dikkate alınarak hesaplanmış gerçekleşen sabit yatırım tutarını geçemez.” Bu madde, yatırımınız süresince aldığınız çeşitli temel desteklerin (KDV, gümrük, vergi indirimi vb.) toplam reel değerinin, yatırımınızın toplam reel değerini aşmamasını sağlamak içindir.

Yeniden Değerleme devreye giriyor: İşte bu karşılaştırmayı adil bir şekilde yapabilmek için hem faydalandığınız desteklerin değeri, hem “gerçekleşen sabit yatırım tutarınız” yeniden değerleme oranları kullanılarak güncel (veya karşılaştırılabilir bir ortak yıla ait) değerlere getirilir. 2026’da yaptığınız 60 milyon TL’lik harcama, karşılaştırma için “gerçekleşen sabit yatırım tutarının” bir parçasıdır. Eğer yatırımınız birden fazla yıla yayılmışsa (örneğin, bir kısmı 2025’te, bir kısmı 2026’da yapılmışsa), bu farklı yıllardaki harcamalar, Madde 5 (14) kapsamındaki üst sınır kontrolü için ilgili yılların yeniden değerleme oranları kullanılarak ortak bir değere taşınır. Aynı şekilde, farklı yıllarda faydalandığınız destekler de yeniden değerlenir. Bu yeniden değerleme, enfl asyonun zaman içindeki etkisini bertaraf ederek, sağlanan toplam teşvikin, yatırımın gerçek ekonomik büyüklüğüyle orantılı kalmasını sağlamaktadır.

Sonuç olarak; Yatırıma Katkı Tutarınızın (YKT) hesaplanması için esas alınan gerçekleşen harcamalarınız (örneğinizdeki 60 milyon TL), genellikle yapıldıkları yıldaki nominal değerleriyle dikkate alınır ve teşvik belgenize bu şekilde işlenir. YKO bu tutara uygulanır. Ancak, Karar’ın 5. Maddesinin 14. fıkrasında belirtilen toplam desteklerin yatırım tutarını aşmaması gerektiği yönündeki kontrolün yapılması sırasında, “gerçekleşen harcamalarınız” (yani gerçekleşen sabit yatırım tutarınız) da diğer destek unsurları gibi yeniden değerleme oranı dikkate alınarak hesaplanır ve karşılaştırmaya dahil edilir. Bu ayrım önemlidir: Çünkü birincisi (YKT hesaplaması) ne kadar vergi avantajı elde edeceğinizi belirlerken, ikincisi (Madde 5 (14) kontrolü) devlet tarafından sağlanan toplam avantajın, yatırımın reel değeriyle dengeli olup olmadığını kontrol eder. 2026 yılı için %35 olarak belirtilen yeniden değerleme oranı, bu Madde 5 (14) kapsamındaki hesaplamalarda, eğer 2026 öncesi yıllara ait harcamalar veya destekler söz konusuysa ve bunların 2026 değerine getirilmesi gerektiğinde kullanılacağı gibi Karar’daki genel TL limitlerinin bir sonraki yıl için güncellenmesinde de belirleyici olacaktır.