Tarımsal endüstride Ar-Ge'nin teşvik edilmesi gerekiyor

Abdullah Özdemir - Mersin Ticaret Borsası Başkanı ve Ulusal Baklagil Konseyi Başkanı

Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre 2050 yılında dünya nüfusunun 10 milyar kişiye dayanması bekleniyor. Hızla artacak olan gıda talebi dikkate alındığında günümüzde yeni yöntem ve teknolojilerin kullanılarak tarımsal üretimde verimliliğinin artırılması kaçınılmaz hale geldi. Tarım ve gıda bankacılığında dünyanın en önemli kurumlarından biri olan Hollanda merkezli Rabobank konuya ilişkin hazırladığı raporda Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerinin bu süreçte odaklanılması gereken en önemli alan olduğunu ifade ediyor.

Ar-Ge harcamaları içinde tarım ve gıdanın payı sadece yüzde 3.5

Bu doğrultuda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 27 Kasım 2019 tarihinde yayınlanan Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması sonuçlarının çok iyi analiz edilmesi gerektiği kanısındayım. Buna göre, Türkiye’nin Ar-Ge harcaması 2018 yılında 6.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Böylece, toplam gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı yüzde 1.03'e yükseldi. Bu oranın yıllar itibarıyla istikrarlı bir şekilde yükselmesi sevindirici bir gelişme. Fakat, gelişmiş ülkeler ile kıyaslandığında hala düşük seviyelerde kaldığının da göz ardı edilmemesi gerekiyor.

Nitekim, aynı oran Güney Kore ve İsrail için yüzde 4.5, İsveç ve İsviçre için yüzde 3.4, Japonya ve Avusturya için yüzde 3.2 düzeyinde bulunuyor. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkelerinin ortalaması ise yüzde 2 seviyesinde. Ar-Ge harcamaları içinde tarım ve gıda sektörünün aldığı pay incelendiğinde ise bu tablo daha da olumsuzlaşıyor. Türkiye’nin Ar-Ge harcamaları içinden tarım ve gıdanın aldığı pay sadece yüzde 3.5 düzeyinde. Yani, 230 milyon dolar.

Bu konuda Hollanda örneğinin iyi incelenmesinin faydalı olacağını düşünüyorum. Çünkü, OECD verilerine göre hemen hemen aynı GSYH seviyesine sahip olduğumuz Hollanda için bu rakam yaklaşık 2 milyar dolar. Hollanda dünya tarım ve gıda ihracatında ABD’nin ardından ikinci sırada yer alıyor. Ayrıca, bu alanda izlediği Ar-Ge stratejisi ile sektörde faaliyet gösteren önemli firmaların odağı haline geldi. Örneğin tarım ve gıda sektöründe ilk beş sırada yer alan firmaların tamamının Hollanda'da Ar-Ge laboratuvarları bulunuyor. Benzer şekilde, dünyanın en önemli 40 gıda ve içecek firmasından 12 tanesinin Ar-Ge merkezi yine Hollanda'da bulunuyor. Ayrıca, Avrupa Parlamentosu Araştırma Servisi'nin raporuna göre Hollanda tarımsal Ar-Ge çalışmalarına ve çiftçilere yönelik eğitimlere yaptığı yatırım ile Avrupa Birliği ülkeleri içinde öne çıkıyor. Yine, bu alanda bilimsel çalışmalar gerçekleştiren üniversitelerin sıralandığı The National Taiwan Ranking'e göre Hollanda'da bulunan Wageningen Üniversitesi 300 üniversite içinde ilk sırada yer alıyor.

Yeni bir yol haritasına ihtiyacımız var

Tüm bu örnekler yüzölçümü olarak Türkiye'den yaklaşık 20 kat daha küçük olan Hollanda'nın başarısında kamu, özel sektör ve üniversite işbirliğinin ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor. Türkiye açısından ise 3’üncü Tarım Orman Şurası'nın sonuç bildirgesinde ‘Ar-Ge ve inovasyonda kaynakların daha etkin kullanılması için kamu, özel sektör ve üniversiteleri de kapsayacak yeni bir kurumsal altyapının oluşturulması’ ifadesi yer alıyor. Dolayısıyla, bu yöndeki çalışmaların ivedilikle tamamlanarak Ar-Ge faaliyetleri için yeni bir yol haritası belirlenmesinin büyük önem arz ettiği kanısındayım.

Mersin Ticaret Borsası olarak Ar-Ge çalışmalarımız sürüyor

Bu sürece katkı sağlaması açısından Mersin Ticaret Borsası olarak hiçbir kar amacı gütmeden, Türkiye bakliyat sektörüne hizmet amacıyla kurduğumuz tohumculuk şirketimiz beş yıldır faaliyetlerini sürdürüyor. Diğer yandan ABD, Kanada, Avustralya ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerde bakliyat ürünleri daha çok konserve, humus, cips, bakliyat unundan ekmek, kek, pasta gibi ürünler şeklinde tüketiliyor. Dünyanın önde gelen şirketleri bu alanda önemli yatırımlar yapıyor. Türkiye’de ise bu alanda çok büyük bir boşluk ve önemli bir potansiyel var. Mersin Ticaret Borsası olarak bu konuda sektörümüz için yeni pazar kapıları açmayı hedefliyoruz.

Tarımsal dönüşüm için 30 yılın planı bugünden yapılmalı

Ar-Ge çalışmalarımız sınırlı imkanlarımız çerçevesinde devam ediyor. Bu konuda devletten beklentimiz tarım ve gıda sektöründe yapılan Ar-Ge çalışmalarının çok daha güçlü bir şekilde teşvik edilerek desteklenmesi. Çünkü, şu anda ABD, Hollanda, Almanya, Brezilya, Çin ve Fransa gibi özellikle tarımsal ihracatta piyasanın hakimi olan ülkeler çok önemli yatırımlar gerçekleştiriyor. Önümüzdeki 30 yıl için eğer bu planlamayı bugünden gerçekleştirmez isek mevcut tarımsal Ar-Ge harcama seviyemiz ile arzu edilen tarımsal dönüşümü gerçekleştirmemiz ve bu ülkelerle rekabet edebilmemiz mümkün olmayacak.