“Ukrayna, NATO üyeliğine yaklaşıyor”
ABD Başkanı Joe Biden NATO üyesi ülkelerin liderlerini bir araya getiren NATO Zirvesi’nin açılışında yaptığı konuşmada ittifakın hiç olmadığı kadar iyi donanımlı olduğunu söyledi. Bu yıl 23 müttefikin GSYH’nin %2'sini savunmaya ayırdığını belirten Biden, bunun çok büyük bir ilerleme olduğunu vurgulayarak, "Hiç olmadığımız kadar güçlüyüz" ifadesini kullandı.
NATO üyesi ülkelerin liderlerini bir araya getiren NATO Zirvesi, ittifakın 75. yıl dönümünün kutlandığı törenle başlarken, ABD Başkanı Joe Biden NATO'nun hiç olmadığı kadar iyi donanımlı olduğunu, bu yıl 23 müttefikin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası'nın (GSYH) yüzde 2'sini savunmaya ayırdığını söyledi. Biden, bunun çok büyük bir ilerleme olduğunu vurgulayarak, "Hiç olmadığımız kadar güçlüyüz" ifadesini kullandı.
32 üyenin 19'u savunma bütçelerinde reel olarak çift haneli büyüme gerçekleştirirken, Avrupalı üyelerin ayırdıkları bütçedeki artışlar daha çok öne çıktı. Avrupalı üyeler tarafından yapılan artışlar, Ukrayna'daki savaşın yarattığı tehdidin yanı sıra 2014 yılında Galler Zirve Deklarasyonu’nda belirlenen on yıl içinde GSYH’nin en az %2'sinin savunmaya harcanması hedefinden de kaynaklandı.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IISS) verilerine göre, ABD’de 2024 yılı için savunmaya ayrılan bütçe 968 milyar doları buluyor. İkinci sıradaki İngiltere’nin savunma bütçesi 77,9 milyar dolar olurken, üçüncü sıradaki Almanya’nın 76,5, dördüncü sırada yer alan Fransa’nın ise savunmaya 63,4 milyar dolar ayırdığı görülüyor. Bu sıralamada Türkiye 12,5 milyar dolarlık savunma bütçesiyle onuncu sırada.
NATO dışında da arttı
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından nisanda açıklanan 2023 yılına ilişkin küresel askeri harcamalar raporunda da, askeri harcamaların, 2023'te bir önceki yıla göre reel olarak yüzde 6,8 artışla 2 trilyon 443 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesini gördüğü belirtilmişti.
Küresel askeri harcamaların 9 yıldır art arda yükseldiğine dikkat çekilen raporda Türkiye'nin 2014-2023 döneminde askeri harcamalarının yüzde 59 arttığına işaret ediliyor. SIPRI raporuna göre, geçen yıl küresel askeri harcamalar tüm bölgelerde yükselirken, özellikle Avrupa, Asya ve Ortadoğu'da büyük artışlar kaydedildi. 2023'te en çok askeri harcama yapan beş ülke ABD, Çin, Rusya, Hindistan ve Suudi Arabistan oldu.
ABD'nin harcamalarının 2023'te önceki yıla göre yüzde 2,3 artarak 916 milyar dolar olduğu aktarılan rapora göre, Çin ve Hindistan'ın yanı sıra 109 milyar dolarlık harcamayla Rusya ve 75,8 milyar dolarlık harcamayla Suudi Arabistan küresel olarak en fazla askeri harcama yapan ülkeler arasında yer alıyor. İsrail'in askeri harcamaları geçen yıl yüzde 44 artarak 27,5 milyar dolara ulaştı.
İran'ın harcamaları ise yüzde 0,6 artışla 10,3 milyar dolara yükselirken, geçen yıl askeri harcamalardaki benzeri görülmemiş artışın, barış ve güvenlik alanındaki küresel bozulmaya doğrudan bir yanıt olduğu ifade ediliyor.
2026 zirvesine ev sahipliği
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO'nun 75. Yılı Anma Etkinliğine katıldı., NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'ne katılmak üzere gittiği ABD'nin başkenti Washington'daki temaslarına devam eden Erdoğan dün Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile bir araya geldi. Erdoğan’ın Yunanistan Başbakanı Miçotakis ile de bir görüşme gerçekleştirmesi bekleniyor.
Diğer taraftan, Türkiye’nin 2026'daki NATO Zirvesi'ne ev sahipliği yapmak istediği ve müttefiklerin mutabık kalması halinde Washington Zirvesi'nden bu yönde bir açıklama gelebileceği yönünde de söylentiler bulunuyor. NATO'nun 2025 zirvesinin Lahey'de yapılması kararlaştırılmıştı.
Stoltenberg: Ukrayna'nın ne zaman üye olacağını söylemek için henüz çok erken
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ittifaka yeni müttefik davet etmek için oy birliği gerektiğini belirterek, "Ukrayna'nın ne zaman NATO üyesi olacağını söylemek için henüz çok erken." dedi. NATO Zirvesi kapsamında açıklamalarda bulunan Stoltenberg NATO üyelerinin Ukrayna'ya ilişkin kapsamlı bir paket üzerinde anlaşmalarını beklediğini belirtti. Stoltenberg, bu çerçevede NATO'nun Ukrayna'ya, güvenlik yardımı ve eğitim, destek için uzun vadeli taahhüt, yeni askeri destek, ikili güvenlik anlaşmaları ve Polonya'da yeni bir üsle birlikte hareket etme kabiliyeti sağlayacağını bildirdi. Stoltenberg, NATO'ya yeni bir üyenin davet edilmesi için oy birliği gerektiğini anımsatarak, "Tüm müttefikler Ukrayna'nın üye olacağı konusunda hemfikir. Ancak Ukrayna'nın ne zaman NATO üyesi olacağını söylemek için henüz çok erken.
Ukrayna, NATO üyeliğine giderek daha fazla yaklaşıyor" diye konuştu. Rusya'nın tamamen Ukrayna'ya odaklandığını ve güçlerini buraya çektiğini kaydeden Stoltenberg, "Herhangi NATO müttefikine karşı doğrudan tehdit olduğunu görmüyoruz." dedi. Stoltenberg yine de tedbirli olmak gerektiğini belirterek, Rusya'nın hareketlerini yakından takip ettiklerini ve modern savunma kabiliyetlerine yatırım yapmayı sürdürdüklerini söyledi.
Rusya güvenlik güçleri tarafından NATO müttefiklerine artan bir şekilde "sabotaj" düzenlendiğini belirten Stoltenberg, bunların arasında siber saldırılar ve kundaklama girişimleri gibi olaylar bulunduğunu dile getirdi. ABD'de kasımda düzenlenecek başkanlık seçimlerinin NATO'ya desteği etkilemeyeceğini belirten Stoltenberg, güçlü bir NATO'nun Avrupa kadar ABD'nin de çıkarına olduğunu kaydederek, "Aynı zamanda ABD'nin NATO'da 30'dan fazla dostu ve müttefiki var. Rusya ve Çin'in böyle dostları yok. NATO, ABD'yi güçlü kılıyor." dedi. Biden ise, ABD, Almanya, Hollanda, Romanya ve İtalya'nın, Ukrayna'ya "tarihi" önemde stratejik ve taktik hava savunma sistemi sağlayacağını belirtti.
Biden konuşmasında, "Bugün Ukrayna'nın hava savunması için tarihi bir bağış yapacağımızı duyurmak istiyorum. ABD, Almanya, Hollanda, Romanya ve İtalya, Ukrayna'ya ilave 5 stratejik hava savunma sistemi için teçhizat sağlayacak. Gelecek aylarda ise ABD ve ortakları, Ukrayna'ya onlarca ilave taktik hava savunma sistemi sağlayacak" dedi. Putin'in savaşı nedeniyle ölümlerin arttığına dikkati çeken Biden, 350 binden fazla Rus askerinin öldüğünü, 1 milyonunun ise yaralandığını dile getirdi. ABD Başkanı Biden, çok sayıda genç insanın kendileri için gelecek göremediğinden Rusya'dan ayrıldığını ifade etti.
