Rakamlarla, yükselişi kaçınılmaz fintek ekosistemi

Biz her ne kadar fintek kavramını bugünlerde sıkça dillendiriyorsak da aslında düşündüğümüz kadar da yeni bir kavram değil. Sadece biz doğduğumuzdan beri o kadar alıştık ki sanki bunları bankacılık teknolojilerinin oldum olası var olan uygulamaları sanıyoruz. Halbuki ilk fintek uygulamalarından biri 1860’larda bankalar tarafından ilk kez kullanılan imza doğrulama teknolojileriydi. Daha sonra 1950’lerde büyük bir dönüşüm olarak ilk ATM’lerle tanıştık. Hatta bugün dünyadaki en büyük finteklerden biri olarak kabul ettiğimiz PayPal bile 1998’de kuruldu. Yani aslında en azından 150 yıldan fazla geçmişe sahip bir tekno-finansal evrimden bahsediyoruz. Peki neden bu kadar fintek konuşur olduk ve bu evrim nasıl oldu da bir devirme dönüşmeye başladı? Sembolik olarak Webster sözlüğü 2018’de bu ifadeyi kapsamaya başladı. Covid-19 pandemisi ise uzun süredir burnumuzun ucuna kadar gelmiş olan bu teknolojinin hayatımıza girişini ışık hızına taşıdı. Yani aslında hiç beklenmedik bir hızda kitleselleşme yoluna girdi. Dünyanın en inovatif bankacılık teknolojilerine önderlik eden Türkiye’de fintek düzenlemeleri 2010’lara kadar uzanıyor. Geçtiğimiz haftalarda verilen yeni lisanlarla gündemimize oturuveren e-para ve ödeme kuruluşlarının ilk lisansları bile aslında 2013 yılında verilmeye başlandı.

Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi’nin Fintek Ekosistemi Durum Raporu’nda yer alan bilgilere göre 2021 sonu itibariyle Türkiye’de 520 tanesi aktif 604 fintek faaliyet gösteriyor ve Türkiye girişim ekosisteminde kurulan yaklaşık her 10 şirketten biri fintek.

Madem istatistiklere böyle bir giriş yaptık. Devamını da yine rakamlarla getirelim. Ama global ölçekte.

BAŞ DÖNDÜRÜCÜ BÜYÜME HIZI NE KADAR BÜYÜK?

Statista verilerine göre 2021 yılında 10 trilyon dolar işlem büyüklüğü bulunan küresel fintek pazarının (alternatif finansman, alternatif borçlanma, dijital varlıklar, dijital yatırımlar, dijital ödemeler, yeni nesil bankacılık kombine rakamları bazında) 2028 yılında 28 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Bu da yıllık ortalama yüzde 30’luk bir büyüme oranı demek. Bu rakam 2017’de sadece 3.6 trilyon dolardı ve çoğunu da geleneksel finansal kurumlar domine ediyordu. Fakat artık açık kaynakla, risk sermayesi yatırımlarıyla beraber girişimciliğe doğru yayılan yapay zeka, makine öğrenmesi ve blockchain ile birlikte de demokratikleşmeye başlayan bir finansal teknoloji alanı var. Aslında bu kadar radikal bir büyüme oranı projeksiyonunun önemli sebeplerinin başında da fintek alanını giderek domine etmeyen başlayan kripto varlıklar, dağıtık defter teknolojileri ve kripto para borsaları yer alıyor. Dolayısıyla alışmamız gereken sonuç şu: Finansal teknolojiler ve bu alandaki bağımsız şirketler geleneksel finanstan misli misli hızlı büyüyecek.

Türkiye’de ise bu alanda kurulmuş sivil toplum örgütleri olmasına rağmen bunlar data toplama aşamasına hala geçmiş değil. Bu nedenle de sektörün ulaştığı büyüklüğü rakamlar dökmek imkansıza yakın. Dile getirilen tüm veriler sadece tahminlerden ibaret. O nedenle bu evreni global bazda rakamlandıralım… Önce global istatistikler:

- 2022 itibariyle faaliyet gösteren fintek startup sayısı 26 bine yakın. 2019 yılında bu sayı 19 bindi.

- Değerleme açısından en büyük fintek kuruluşu yarım trilyon dolarlık değerlemesiyle Visa (Gerçi artık bu türden şirketlere fintek değil BigTek deniyor). Bigtekleri dışarıda bıraktığımızda ise en büyük global oyuncu Stripe.

- Benzer türde veriler… Piyasa değeri bazında en büyük 20 fintek (ve bigtek şirketinin yarısı ABD’den. Bu şirketler sırasıyla:

38.000 $

2024’e kadar dijital ödeme kanalıyla gerçekleşmesi beklenen işlem başına hacim 

- Dünyada dijital ödeme kanalıyla işlem başına gerçekleşen hacim 1269 dolar. Bu rakamın 2024’e kadar 38 bin doları geçmesi bekleniyor (Statista)

- 2022 itibariyle ABD’deki milenyal nüfusa dahilMobil her 100 kişiden 78’i dijital bankacılık müşterisi olacak (e-Marketer.com) 

- Dijital mobil cüzdan pazarının büyüklüğü 2019 yılında 1 trilyon dolar iken 2027 yılında bu rakamın 7.6 trilyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor (Valuates Reports)

2.92 trilyon dolar

2026 yılına kadar robot-danışmanların yöneteceği tahmin edilen varlık büyüklüğü

53X

Fintek yatırımlarının son 10 yılda büyümesi

- Finteklere yönelik yatırım çılgınlığını sürükleyicisi Venture Capital’lar (VC) oldu. VC fintek yatırımları 2018-2019-2020’de hem yatırım adedi hem de yatırım tutarı bazında rekor yılları oldu. Bu üç yılda finteklere yönelik gerçekleşen 6 bin 832 deal (yatırım anlaşması veya turu ile) 135 milyar dolarlık Venture Capital yatırımı yapıldı. 2022’de şu ana kadar 2980 ayrı işlemle gerçekleşen toplam Venture Capital, Private Equity yatırımları ile birleşme satın alma büyüklüğünün kombine tutarı 108 milyar dolar.

- Venture Capital yatırımlarını Kuzey Amerika sürükledi. Yapılan yatırımların yüzde 56’sı bu bölgeden olurken yüzde 22’si Avrupa, yüzde 16’sı Asya pazarlarından.

- ABD’de fintekler aracılığıyla kullanılan tüketici kredileri son 5 yılda yüzde 33 arttı (TransUnion)

325

Unicorn olmuş startup sayısı 

- 2026 yılına kadar robot-danışmanlar yaklaşık 2.92 trilyon dolarlık varlık yönetecek (Piyasalarda algoritma ve yapay zekaların çağı)

7.6 TRİLYON DOLAR

2027’de beklenen mobil cüzdan büyüklüğü

- Çinli KOBİ’lerin yüzde 61’i en az bir fintek hizmetine entegre (E&Y)

- Küresel para transferi ve ödemeler için tüketicilerin fintekleri benimseme oranı yüzde 75 (Statista)

- Mobil ödeme hizmetlerinde her gün ortalama 1 milyar dolarlık işlem gerçekleşiyor (Mordor Intelligence)

- 2022 Mayıs itibariyle fintech sektöründe unicorn olmuş 325 startup bulunuyor.

230 MİLYAR DOLAR

2030 için global fintek gelir tahmini 

- Delloite raporuna göre Fintech endüstrisi gelirleri 2022 itibariyle yaklaşık 179 milyar dolar, 2024’te 213 milyar dolara, 2030’a kadar ise 900 milyar dolardan fazla bir seviyeye çıkması öngörülüyor

- 2022 itibariyle gelir bazında en büyük fintek pazarı yüzde 47’lik payla Asya Pasifik. Onu yüzde 37’lik payla Amerika pazarı ve yüzde 16’lık payla EMEA izliyor

- Çin vatandaşlarının yaklaşık yüzde 90’ı bir fintek bankacılık ürününü kullanıyor

- 2012 yılında fintek yatırımlarının büyüklüğü sadece 4 milyar doları buluyordu. 2021 yılı sonu itibariyle bu rakam 210 milyar dolara ulaştı. Yani fintek yatırımları son 10 yılda 53 katına çıktı