Elektrikte 'yapay zeka destekli' önceden arıza tahmini projesi başladı

Mehmet KAYA
ELAZIĞ- Elazığ, Malatya, Bingöl ve Tunceli’de elektrik dağıtım hizmeti veren Fırat Elektrik Dağıtım (Fırat EDAŞ) Fırat EDAŞ Müdürü Müjdat Çelik, bölgede yenilenebilir kaynaklara dayalı enerjinin ön plana çıktığını ve güneş enerjisi açısından verimli bir bölge olduğunu söyledi.

Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) bölge gezileri kapsamında, Fırat EDAŞ merkezinde ELDER Genel Sekreteri Fakir Hüseyin Erdoğan ile birlikte gazetecilerle biraraya gelen Müjdat Çelik, bölgede ağırlıklı tüketim yapan Malatya’da deprem etkilerini gidermek için ciddi boyutta yatırım yaptıklarını hatırlattı.

Bölgede hızla iyileşen kayıpların deprem nedeniyle artış gösterdiğini ancak yapılan yatırımlar ve uyum çalışmalarıyla hızla önceki seviyeye geldiğini, bu uygulama döneminde toplam yatırım taahhütlerini aşarak yüzde 105 yatırım gerçekleşme seviyesine ulaştıklarını kaydetti.

Yenilenebilir enerji

Bölgenin pek bilinmese de güneş enerjisi açısından verimli olduğunu, dağıtım sistemine bağlı 490 MW kurulu güçte 835 GES olduğunu hatırlatan Çelik, buna ilave olarak yine dağıtım sistemine bağlı toplam 128 MW kurulu güçte 20 HES bulunduğunu hatırlattı.

Biyoenerji, rüzgar gibi diğer alanlarda 14 tesisin olduğunu hatırlatan Çelik, “Geçen yıl toplamda 1,27 teravatsaat enerji üretildi. Sisteme giren, üretim santrallerinden aldığımız enerjimizin yüzde 38,5'i yenilenebilir kaynaklardan temin edildi. Daha anlaşılabilir olması için bizim bölgemizdeki 1 milyon 105 bin abonenin yüzde 65'ini meskenler oluşturmakta. Bunların da 1 yıllık tüketimi, sarfiyatı yaklaşık 1,3 teravatsaat seviyesinde. Aslında bölgedeki meskenlerin enerji ihtiyacının tamamı yenilenebilir enerji kaynaklarından temin edilebiliyor” diye konuştu.

Deprem etkilerini gidermek için yatırım arttı

Fırat EDAŞ Müdürü Müjdat Çelik, bölgelerinde 6 Şubat depremlerinin etkisinin Malatya odaklı olduğunu, toplam tüketim içindeki payı yüksek bu ilde deprem nedeniyle altyapıyı yenileme ve iyileştirmeye yönelik kapsamlı bir yatırım uygulandığını kaydetti.

Bu aşamada yapılan yatırımların toplam yatırımlar içinde ciddi boyutlara ulaştığını kaydeden Çelik, bu yıl sonunda tamamlanacak 4. uygulama döneminde önceden belirlenen yatırım miktarının üzerine çıktıklarını ve gerçekleşmenin yüzde 105’e ulaştığını belirten çelik, toplamda 11,8 milyar TL yatırıma ulaştıklarını kaydetti.

Bölgeyi devraldıklarında yüzde 13,4 olan kayıp kaçağın yüzde 8-9 aralığına çektiklerini ancak deprem sonrası yükseldiğini, sonrasında yeniden düşüş sağladıklarını belirten Çelik, “2024 sonu itibariyle 8,82 düzeyine geldi. Keban barajının bir ayda ürettiği elektriğe eş miktarda kayıp-kaçak önlendi. Son 1 yılda yürüttüğümüz faaliyetlerle 64 bin haneye bir yıl boyunca yetecek enerjiyi kayıp kaçak olmaktan çıkardık” dedi.

Bölgede yatırımlara sürekli devam ettiklerini kaydeden Çelik, gelecek dönemde yer üstü hatların uygun yerlerde toprak altına alınmasına ağırlık vereceklerini kaydetti.

Yapay zeka destekli EnergyMind projesi ile arıza, bakım-onarım “önceden” tahmin edilecek

Fırat EDAŞ’ın da yürütücüleri arasında bulunduğu, EPDK tarafından onaylanan EnergyMind AR-GE projesine özel önem verdiklerini belirten Müjdat Çelik, projenin başarıya ulaşması halinde tüm sektöre olumlu katkı vereceğinin altını çizdi.

EnergyMind projesi ile sistemin tamamen izlenip parametrelerin sürekli değerlendirilmesiyle, arıza, bakım-onarım, yenileme vb. her türlü olumsuzluğun önceden tahmin edilmesi ya da riskin belirlenmesinin mümkün olacağını kaydeden Çelik, “Bu proje bizim için sadece bir Ar-Ge faaliyeti değil, aynı zamanda dijitalleşmenin altyapı yönetimine entegre edilmesi anlamına geliyor. Çünkü artık arızaları olduktan sonra değil, oluşmadan önce tahmin etmemiz, müdahaleleri otomatikleştirmemiz, insan kaynağını daha stratejik şekilde kullanmamız gerekiyor. Bu da ancak veriye dayalı karar mekanizmalarıyla mümkün oluyor” dedi.

Proje hakkında bilgi veren ELDER Genel Sekreteri Fakir Hüseyin Erdoğan ise Ocak ayında EPDK’nın projeyi kabul ettiğini, geçen hafta da açılış toplantısıyla çalışmaların başladığını, dağıtım sektöründe önemli bir katkı sağlayacağının altını çizerek, “Bu platform oluşturulduktan sonra bunun içerisinde önleyici bakımlar, arızaların önceden kestirilmesi, güç aktarımlarına yönelik olarak yapılabilecek diğer işletme faaliyetlerinin hepsinin de bir yapay zeka destekli olarak yönetilebilmesine yönelik yeni bir dünya kurulacak. O açıdan da önemli” dedi.

Erdoğan, projenin 36 ayda tamamlanmasının planlandığını hatırlatarak, “Elbette bu bir AR-GE projesi. Başarılı olursa, çıktılarının yapay zeka olgunluk modeli de dahil olmak üzere hizmete sunulmasını hedefliyoruz. Deneyeceğiz, bakacağız ama umudumuz, beklentimiz ve şu ana kadarki tartışmalarımız odur ki bu proje başarılı olacak. Bu proje başarılı olduktan sonra bunun bir de yaygınlaştırma aşaması gelecek. O da başka bir süreç” diye konuştu.