Evdeki hesap çarşıya uymayacak

Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, bu hafta Şans Sohbetleri’nde, enflasyon dinamiklerini ve beklentileri ele aldı. ÜFE-TÜFE makasına dikkat çeken ikili, fiyat artış hızının yavaşlamasının küresel konjonktüre de bağlı olarak çok kolay olmayacağı görüşünde birleşti.

Güldağ ve Ağaoğlu, Fed’in önümüzdeki hafta alacağı faiz kararına ilişkin beklentilerini paylaştı. Altında faiz kararına bağlı olarak 1725-1750 seviyelerinin görülebileceğini kaydeden Ağaoğlu, petrolde ise Çin faktörüne işaret ederek, “70-75 dolar bandı görülebilir” dedi. Ağaoğlu, paritenin 1.08-1.09 seviyelerinde zorlanacağını söyledi.

Güldağ: Rusya'nın petrol ihracına getirilen yeni kısıtlamalar devrede. Türkiye, boğazlardan geçen petrol tankerleri için sigorta teminat mektubu talep ediyor. Armatörler ile P&I kulüpleri arasındaki görüşmeler sürüyor, bir yandan da ülkeler arası bürokrasi trafiği var.

Ağaoğlu: Aslında akıllıca bir yaptırım uygulandı. Petrol fiyatına laf etmiyorlar, “İstediğiniz fiyata alın satın” diyorlar. Yalnız, taşınan petrolün sigortalanması gerekiyor. Bir milyon varillik gemide 2 milyar dolara kadar zararları karşılayabilecek kapsama alanı geniş bir sigorta var. Şimdi bu sigorta olmadan herhangi bir gemiyi bir yerden bir yere götüremiyorsunuz. “5 Aralık’tan itibaren geçerli olan dönemde 60 doların üzerinde alınmış olan petrolleri taşımak isterseniz, sizi sigorta şemsiyesi altına alamayız” deniyor. Bu sigorta, 60 dolar fiyat tabanından dolayı bir engel teşkil ediyor. Eğer altına alırsanız taşıyabiliyorsunuz. Türkiye de bu sigortası olmayan gemilerin boğazlardan geçmesine izin vermiyor.

Güldağ: Biz de EKONOMİ gazetesi olarak bu önemli gündemi manşetimizden duyurduk ve yakından izlemeye de devam ediyoruz. Türk rafinerileri ve yerli denizcilik şirketlerinin de istenen bu sigorta teminatını karşılaması gerekiyor. Çözümün gecikmesi halinde, Tüpraş ve Star Rafineri gibi şirketlerin tedarik sorunu yaşayabileceği konuşuluyor.

Ağaoğlu: Türkiye’deki rafinerilerin sıkıntı yaşayabileceğini düşünmüyorum. Ellerinde yeterince stokları var. Böyle hassas bir sektörde bu ve benzeri sorunlara karşı önden tedbirler alınır. Rafinerinin durup tekrar çalışması, hem masraf hem de sistemik arızalara yol açma ihtimali yüksek olan bir konu. O yüzden stokla çalışır. Ben bu geçiş sorununun da kısa sürede çözüleceğini düşünüyorum.

Güldağ: Rusya’yı konuşuyoruz, Çin faktörünü de ekleyerek, bundan sonra petrolün gidişatı için ne beklemeliyiz?

Ağaoğlu: Öncelikle bu yaptırım, petrolü aşağıya baskılayan bir durum. Petrol piyasasındaki katılımcıların kafasına 60 dolar nakşedildi. Teknik olarak bakıldığında bunun üzeri pahalı gibi görünmeye başlıyor. Nitekim şu anda 80 dolarda Brent. Petrol piyasası teknik olarak Rusya’nın tamamen piyasadan çekileceği şekilde fiyatlama yapmıyor. Eğer yapmış olsaydı burada 120 -130 dolarları görürdük. Tabii petrol fiyatlarının gerilemesinde, Çin’de talebin gecikme ihtimali de var. 7 Aralık’ta yapıyoruz yayınımızı ve bugün 77.94’e kadar geriledi. Çin geri gelene kadar 70-75 dolar bandına kadar gerileme ihtimali görülüyor. Bu seviyeler bizim için de iyi bir haberdir. Yeni bir arz kısıntısına yol açacak başka bir sebep olursa ancak 100 doların üzerine yeniden çıkarız.

Güldağ: Fed, enflasyonu kontrol altına alma konusunda kararlılığını sürdürüyor. Önümüzdeki hafta faiz kararını göreceğiz. 50 mi, 75 mi tartışması devam ediyor, sen ne bekliyorsun?

Ağaoğlu: Piyasa Fed'in daha düşük faiz artış patikasına gireceği beklentisini satın almayı tercih ediyor. Açıkçası biraz da Fed’i buna zorluyor. Bu kez 75 mi artırır sorusunun yanıtı henüz daha ben de net değil, ama 50 kesin. 2023 takvimi tam netleşmedi ama ben piyasanın tahmininden biraz daha geç faiz indirimine gidebileceğini düşünen taraftayım.

Güldağ: Peki bu beklentin için bir vade var mı kafanda?

Ağaoğlu: Yani önümüzdeki yılın yüksek faizle geçeceğini düşünüyorum. Belki son çeyrekte düşmeye başlar. Yani piyasanın beklentisi ocak -martta bitecek, her iş ondan sonra düşüşe başlayacak. Hayır öyle bir dünya olmayacak. Yani yüksek seviyede bir süre kalacak faizler. Powell da genellikle konuşmalarını o şekilde bitiriyor.

Güldağ: Enflasyonda zirveden dönüş başladı. ÜFE’nin yüzde 55 düzeyine mayısta geleceği, TÜFE’nin de yüzde 40 düzeyine geleceğine dair güçlü tahminler de var.

Ağaoğlu: ÜFE-TÜFE arasında dehşetengiz bir negatif fark var. Bu farkı aktarmadığınız sürece başınıza gelecek en kötü şeyi söyleyeyim, karaborsa ile sonuçlanır bu iş. ÜFE’nin TÜFE’den daha az arttığı bir döneme gelmemiz lazım. Üreticilerin katlandığı maliyetlerin bir kısmını en azından tüketiciye aktarabildikleri bir dönem gelmesi lazım. Bu olmadan o dediğin hikayeler sadece rakamlardaki iyileşmeler olarak kalır. Seçime yaklaşırken tabelayı güzelleştiren işler olur. Gerçek ekonominin temelindeki yapısal problemi çözecek şeyler değil. Yani siz üretici olsanız ne yaparsınız? Düşünmeye davet etmek istiyorum. Benzer bir durum Amerika için de geçerli. O yüzden tahmin edildiği kadar hızlı düşeceğini düşünmeyen taraftayım.

Güldağ: Evdeki hesap çarşıya uymayabilir diyorsun.

Ağaoğlu: Uymayabilir değil, uymayacak. Hani raporlarda, sanal simülasyonlarda çok güzel çalışan şeyler bunlar da, gerçek hayat öyle değil, çalışmıyor. Her ne kadar gerçek hayata çok yakın simülasyon yapıyor olsak bile insanların beklentilerini iyileştirmeniz başka bir şey. Onu yapay zekaya ne kadar yansıtırsınız bilmiyorum ama hepimizin beynine bir elektrot takmanız lazım.

Güldağ: Baz etkisi kesinlikle düşürecek görünüyor enflasyonu ama düşeceği yer de oldukça yüksek bir düzey olacak hala. Amerika’nın senin de söylediğin gibi resesyona girmemiş olması, enerjide yeni problemlerin yaşanabilecek olması ve Çin’in de geri dönecek olması önemli. Emtia fiyatlarının da belki yeniden biraz yükseleceği bir senaryoda enflasyonun ne dışarıda ne de Türkiye'de öyle çok hızlı üstesinden gelinebileceğini ben de düşünmüyorum doğrusu. Bu arada yeni bir siyah kuğu da ortaya çıkmazsa tabii.

Altın 1725-1750 seviyesini görebilir

Güldağ: Geleneksel olarak gümüş ve altın fiyatlarına da bir parantez açalım. ‘Fed, faiz artış patikasını yavaşlatır mı’ beklentisinin fi yatlamalara yansıdığını görüyoruz. Faiz kararı sonrası nasıl bir hareket beklersin?

Ağaoğlu: Gümüş ilginç bir şekilde 23,5 seviyelerine geldi. Bu yıl içinde beklemiyordum. Şimdi 22,45 seviyelerinde. Gümüşteki hareket altının da önünü açar diye belirtiyordum, bu kez altına biraz daha fazla yaradı bu iş. Altın 1800 seviyelerini gördü. Fed, önümüzdeki hafta 75 baz puan artırım yaparsa 1725-1750 bandına gelebiliriz. Ama eğer 50 baz puan artırsa da hafif bir gerilemeden sonra 1800’ün hemen altında bir kapanış görebiliriz. Gümüşte de bu yıl 23,25’in altında kapanış yaparsak, önümüzdeki yıl daha eğlenceli olacak onlar için. Ama böyle kopuk gitmelerini beklediğim bir dönem olmayacak. 1725 seviyesinden altın alır mısın; evet düşünebilirim. Ama o seviyeler gelecek diye şu an satar mısın; hayır, çünkü çok kısa bir zaman kaldı. 25 Aralık’tan sonra kimseyi bulamazsınız piyasalarda. Varsa da o hareketler gerçekçi ve sağlıklı hareketler değillerdir.

Paritede 1.08-1.09 bandı zor görünüyor

Güldağ: Paritede 1.05 seviyelerine geldik, yılsonu ve ilk çeyreğe ilişkin tahminlerin nasıl şekilleniyor?

Ağaoğlu: Euro/dolar paritesinde, 1.0650-1.0750 bölgesine geliriz demiştim, oldukça yaklaştık. Amerikan 10 yıllıklarının 3.50’lerden 3.75 -4’lere yaklaşabileceği bir sürecin pariteyi bir parça aşağı çekeceğini düşünen taraftayım. Ama bu düşüş sınırlı kalır. Fed’in beklendiğinden daha uzun süre yüksek faizlerde kalacağı fikri daha geniş kabul görecek diye düşünüyorum. Yıl sonuna kadar 1.0175- 1.0575 seviyelerinde kalırız. 1.08- 1.09’ları bu yıl içinde beklemiyorum. Yeni yılda 1.12’ye kadar bir düzeltme olmasını bekliyorum.