TCMB’de başkan değişikliğinin piyasaları olumsuz etkilemesi beklenmiyor

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası’nda son 5 yılda 5’inci başkan değişikliği geçen haftanın son günü gerçekleşti. Bir süredir ailesinin Merkez Bankası’ndaki rolüne ilişkin sert eleştirilere maruz kalan Hafize Gaye Erkan geçen hafta cuma gecesi X platformunda yayımladığı mesaj ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığı görevinden affını istedi. Erkan’ın ayrılmasının ardından TCMB Başkanı Yardımcısı Fatih Karahan başkan olarak atanırken son yıllarda ilk kez ekonomistler ve piyasa uzmanları hatta yabancı yatırım bankaları başkan değişikliğini olumlu karşıladı. Cuma akşamı da uluslararası piyasalarda düşük hacimde işlem gören dolar/TL görevden ayrılma öncesinde 30.44 iken kapanışı 30.54 seviyesinden yaptı. Bugün daha şahin olarak tanımlanan Başkan Karahan’ın atamasının piyasa fiyatlamasının da pozitif olması bekleniyor. BİST100 endeksi ise geçen haftayı tarihi zirvesine yakın seviyeden kapattı.

İtibar suikastine uğradığını söyleyerek görevden affını isteyen Hafize Gaye Erkan, görevi başkan yardımcılarından Fatih Karahan’a devredecek. Başkan yardımcılığı görevine geldiği günden itibaren Merkez Bankası ekonomik araştırmalarını yeniden canlandıran, uygulanan para politikası ve etkilerine ilişkin çalışma metinlerinin yayımlanmasına ön ayak olan Karahan’ın özgeçmişi de oldukça güçlü.

Fed ekonomistliğinden TCMB’ye

Karahan, 2006’da Boğaziçi Üniversitesi Matematik ve Endüstri Mühendisliği bölümlerinden mezun olduktan sonra 2012’de Pennsylvania Üniversitesi’nde Ekonomi alanında yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Çalışma hayatına 2012’de New York Merkez Bankası’nda ekonomist olarak başlayan Karahan, 2022 yılına kadar anılan kurumda İşgücü ve Ürün Piyasası Çalışmaları Başkanı ve para politikası danışmanı olarak görev yaptı. Columbia Üniversitesi ve New York Üniversitesi’nde yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak da çalışan Karahan, 2022’de Amazon’da kıdemli ekonomist oldu. Karahan, Kasım 2022’de Amazon’da Baş Ekonomist görevine atandı. 28 Temmuz 2023’te Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcılığı’na gelmişti.

Naci Ağbal vakasından farklı

Karahan’ın atamasına ilişkin yorumlarına başvurduğumuz üç ekonomist de Karahan’ın makroekonomi konusunda güçlü kaslarına dikkat çekti. Ekonomistlerin ortaklaştığı bir nokta ise uygulanan para politikasında bir değişiklik olmayacağına yönelik güven. Şu anki başkan değişikliğinin daha önce Naci Ağbal döneminde yaşanandan farklı olduğuna dikkat çeken ekonomistler Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ne kadar güçlü olduğunun da bu değişiklikte görüldüğüne işaret etti. Ekonomistler Erkan’ın sosyal medyadaki paylaşımından sadece 1 dakika sonra Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada Şimşek’in “Merkez Bankası eski Başkanı Sayın Hafize Gaye Erkan’ın aldığı karar tamamen şahsidir ve kendi takdirleridir. Önerim doğrultusunda yeni atanacak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı ve ekibine başarılar diliyorum” ifadelerinin de bunu gösterdiğini söyleyerek Erkan ile Şimşek arasında görev süresi boyunca da bazı ihtilaflar olduğunu da ileri sürdü. Ekonomistlerin Şimşek’in açıklamasında da belirttiği üzere önerisi üzerine atanan Karahan ile ilişkilerin daha sıkı olması, para ve maliye politikasının daha uyumlu çalışacağına yönelik beklentileri de bulunuyor.

Etki olumlu yönde olur

Merkez bankacılığı alanında Erkan’ın isminin TCMB’ye atanana kadar hiç duyulmadığını da anımsatan ekonomistler, Karahan’ın ise bu konuda güçlü bir altyapıya sahip olduğuna dikkat çekti. Ekonomistlere göre piyasalar için önemli olan para ve maliye politikalarının aynı çizgide devam ettirilmesi ve bir U dönüşü yaşanmaması. Erkan olayında politikalarda bir değişiklik beklenmediği için görev değişikliğinin de piyasalara kalıcı bir etkisinin olmasını beklemeyen ekonomistler, başkan değişikliği olsa da aynı rotada politikaların sürdürüleceğine inandıklarına işaret ettiler.
Hatta başkan değişikliğinin para politikasına bir etkisi olacaksa bunun da olumlu yönde olacağına dikkat çeken ekonomistler son haftalarda Erkan’ın ailesiyle ilgili haberler nedeniyle Merkez Bankası’nın yıpranan kredibilitesinin de bu değişiklikle onarılma imkanı ortaya çıktığını vurguladılar. Ayrıca Karahan’ın daha şahin olarak tanımlanması nedeniyle ekonomistler politika faizinin uzun süre yüzde 45 seviyesinde tutulmasını beklerken daha önce temmuz gibi başlaması beklenen faiz indirimi döngüsü tahminlerinin de ortadan kalktığını dile getirdi.

Başkan Karahan’ın ilk mesajı kararlılık

TCMB Başkanı Fatih Karahan, göreve atanmasının ardından ilk mesajında sıkılık ve kararlılık mesajı verdi. Başkan Karahan’ın mesajı şöyle: “Merkez Bankamızın temel amacı ve önceliği fiyat istikrarını sağlamaktır. Bu doğrultuda, güçlü ekibimizle dezenflasyonu sağlamaya yönelik çalışmalarımıza kararlılıkla devam ediyoruz. Enflasyon, hedefimizle uyumlu seviyelere gerileyene kadar, gereken parasal sıkılığı korumakta kararlıyız. Enflasyon beklentilerini ve fiyatlama davranışlarını yakından takip ediyoruz. Enflasyon görünümünde herhangi bir bozulmaya kesinlikle izin vermeyeceğiz.”

Faiz artırımı indirimden daha muhtemel

Merkez Bankası’nda başkan değişikliğinin ardından üç uluslararası yatırım bankasından raporlar yağdı. JP Morgan’ın notunda, Karahan ve iki şahin başkan yardımcısının PPK kararlarını enflasyona daha fazla odaklanarak yönlendireceği belirtilerek, "Ani liderlik değişiklikleri yatırımcılar için rahatsızlık yaratsa da yeni TCMB Başkanı'nı dezenflasyon ve lira için olumlu görüyoruz. Yeniden şekillenen PPK'nın muhtemelen daha şahin olacağını düşünüyoruz. Son PPK açıklamasındaki güvercin eğilimin artık tersine dönmesi muhtemeldir " denildi. Morgan Stanley de, Karahan döneminde enflasyonla mücadeleye öncelik veren geleneksel para politikasını sürdürmesini beklediklerini kaydetti. Notta, “2019 ve 2021'deki geçmiş başkan değişikliklerinden farklı olarak bu değişim, politika yönünde bir değişikliğe veya daha düşük faiz oranlarına yönelik siyasi bir tercihe işaret etmiyor” denildi. TCMB başkanının değişmesinin ardından para politikasının devamlılığını beklediklerini kaydeden Morgan Stanley, Merkez Bankası'nın Başkan Karahan döneminde enflasyonla mücadeleye öncelik veren geleneksel para politikası çerçevesini sürdürmesini beklediğini açıkladı. HSBC, yayımladığı notta, “Başkanlık değişiminin para politikası üzerinde değişikliğe yol açmasını beklemiyoruz” ifadeleri yer alılrken, TCMB’nin sıkılaştırma sürecinin geçen ay sona erdiğini düşündüklerini ve bu yıl boyunca politika faizinin sabit kalmasını bekledikleri kaydedildi.

"Güvenimiz ve desteğimiz tam"

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada Karahan'ın yeni görevine başladığını belirterek, şunları kaydetti: "Kendisini tebrik ediyor ve başarılar diliyorum. Başkan ve ekibine güvenimiz ve desteğimiz tamdır. Önümüzdeki dönemde de ekonomi programımızı kurumlar arası eş güdüm içinde kararlı bir şekilde uygulamaya devam edeceğiz. Güçlü ekonomi ekibimiz ile makro finansal istikrarın pekişmesi için var gücümüzle çalışıyoruz. Mali disiplin ile dezenflasyon sürecine destek olmaya devam ederken, hayata geçireceğimiz yapısal reformlarla program kazanımlarımızı kalıcı hale getireceğiz."

İlk çıkışı enflasyon raporuyla olacak

Haziran başında göreve gelen Erkan, temmuz sonunda üç başkan yardımcısı Cevdet Yılmaz, Fatih Karahan ve Hatice Karahan atamalarıyla güçlendirilen ekibiyle yüzde 8,5 olan politika faizini yüzde 45 seviyesine çıkardı. Yeni Başkan Karahan ise görevinin ilk haftasından basın ve ekonomistlerin karşısına çıkacak. Bu hafta perşembe günü 2024 yılının ilk enflasyon raporu açıklanacak. 8 Şubat günü Ankara’da Merkez Bankası’nda yapılacak toplantı Karahan’ın başkanlığında ilk enflasyon raporu sunumu olacak. Raporla yılsonu yüzde 36 olan Merkez Bankası’nın enflasyon beklentisinin yukarı yönde revize edilmesi de bekleniyor.