TEPAV'dan bütçe uyarısı: Açık GSYH’nin yüzde 8’ini aşabilir
TEPAV’a göre ek tedbir alınmazsa 2024 yılı bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 6,4'ten yüzde 8,3'e çıkabilir.
Maruf BUZCUGİL
ANKARA (EKONOMİ) - TOBB bünyesinde yer alan düşünce kuruluşu TEPAV, tasarruf başta olmak üzere ek tedbirler alınmazsa bütçe açığının daha da artacağı uyarısında bulundu. TEPAV’ın ikincisi yayımlanan Bütçe İzleme Bülteni’nde yer alan değerlendirmeye göre, ek tedbir alınmaması durumunda yıl sonunda bütçe açığının 783,8 milyar TL'nin üzerinde olabileceği ve 2024 yılı bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 6,4'ten yüzde 8,3'e çıkabileceği belirtildi.
2024 yılının ilk çeyreğine ilişkin veriler ışığında yapılan değerlendirmeye göre, bütçe dengesinin korunması için acil önlemler alınması gerekiyor. Bültende, bütçe ödeneklerinin büyük çoğunluğunun zorunlu harcamalara ayrıldığı ve esnek harcamaların payının sınırlı olduğu kaydedilerek bu durumun, yapısal tedbirler alınmadığı sürece bütçe tedbirlerinin etkisini sınırlandıracağı ifade edildi.
Merkez Bankası'nın geçmiş yıllarda bütçeye önemli miktarlarda kar payı aktardığı ancak buna karşın 2023 yılında Bankanın rekor seviyede zarar ettiği belirtilen bültende bu durumun bütçe gelirlerine olumsuz etki yaparak bütçe açığını artıracağı tahmin edildi.
Alternatif tedbirlere ihtiyaç var
Bültende, 2024 yılında bütçe açığının 2,652 milyar TL olarak öngörüldüğü ancak Hazine Finansman Programı'nda net borçlanmanın 1,328 milyar TL seviyesinde olduğu aktarılarak bütçe açığının kapatılması için alternatif tedbirlerin alınması veya borçlanmanın artırılması gerektiğine de dikkat çekildi.
Sosyal Güvenlik harcamalarında hızlı artış
TEPAV’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerinden yaptığı hesaplamalara göre, Mart ayı itibarıyla geçen yılın Mart ayı dikkate alındığında sosyal güvenlik harcamalarında yüzde 123 artış oldu. 2023 Mart ayında 156 milyar lira olan sosyal güvenlik harcamaları 347,9 milyar liraya çıktı. Bütçedeki cari transferler içindeki payı da yüzde 33,6’dan yüzde 41,6’ya çıktı.
Harcamalarda yaşanan artışları belirleyen gelişmeler;
- Enflasyonla bir dönem gecikmeli yansıtılan personel ücret artışları,
- EYT kaynaklı sosyal güvenlik dengesindeki bozulma ve seçim harcamaları ile genişleyen cari transferler,
- Deprem harcamaları
- Faiz oranlarındaki yükselme ve geçen yıl bütçe finansmanın yarattığı borçlanma baskısı ile genişleyen faiz giderleridir.
Bütçe dengesini bozucu gelişmeler
TEPAV bülteninde bütçe dengesini olumsuz etkileyen gelişmeler şöyle sıralanıyor:
“2023 yılında enflasyonun program hedefinin oldukça üzerinde gerçekleşmesinin bir yansıması olarak 2024 yılı Ocak ayında memur ve memur emekliliklerine yüzde 15 oranındaki toplu sözleşme zammına ilaveten yüzde 29,79 oranında enflasyon farkı verilmiştir. Şubat ayında yapılan yasal düzenleme ile SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinin de zam oranı yüzde 49,25’e yükseltilmiştir. Ayrıca ağırlıklı olarak gıda ürünlerinin fiyatlarındaki artışa ve iç talep göstergelerindeki canlılığa bağlı olarak 2024 yılı ilk çeyreğinde enflasyon yüzde 15,1 olarak gerçekleşmiş olup program, hedefinden sapma eğilimine işaret etmektedir. Öte yandan jeopolitik konjonktürün olumsuz seyretmesi ve yerel seçimler gibi nedenlere bağlı olarak döviz talebi güçlü olsa da döviz rezervindeki azalmayla dengelenen döviz kuru nispeten stabil bir seyir izlemiş ve program öngörüleri içinde gerçekleşmiştir. Henüz şubat verileri yayınlanmış olan cari işlemler dengesi ise son 12 aylık verilere göre hesaplandığında 2023 yılı gerçeklemesine göre iyileşme eğilimi göstermektedir. Bu gelişmeler ışığında personel ve sosyal güvenlik kalemlerinde bütçede öngörülenin ötesinde bir artış olması beklenirken dış ticaretten alınan vergilerin de 2023 yılına göre nispeten düşük olması sürpriz olmayacaktır.”
