Tüketici güveninde 16 ayın zirvesi
Mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, ocakta bir önceki aya göre yüzde 4,6 arttı.
Dr. Ali Orhan YALÇINKAYA
Tüketici Güven Endeksi (TGE) bir önceki aya göre yüzde 4.6 oranında artarak 2023 yılına 79.1 düzeyinden başlarken geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 8.0 oranında artış kaydetti. Bu aynı zamanda 2021 yılı Eylül ayından bu yana görülen en yüksek seviyeye de karşılık gelmekte.
TGE dört alt endeksin ortalamasından oluşmaktadır. Bunlardan hanenin mevcut dönemde maddi durumuna ilişkin endeks yüzde 7.4, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 7.0 ve gelecek 12 aylık dönemde maddi durum beklentisi endeksi yüzde 6.0 oranında artarken, gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi yüzde 0.4 oranında azalış kaydetti.
Endeksin alt detaylarında işsiz sayısı beklentisinin yüzde 3.9 oranında azaldığı görülüyor. Öte yandan tüketiciler nezdinde otomobil satın alma ihtimali yüzde 0.4 oranında azalırken, konut satın alma ihtimalinin yüzde 3.3 oranında arttığı izleniyor. Geçtiğimiz yılın Ağustos-Kasım döneminde yükseliş gösteren gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarında artış beklentisinin Aralık’ta olduğu gibi Ocak’ta da gerilediğini izlemekteyiz.
Bener şekilde tüketici güvenini ölçen Bloomberg HT Tüketici Güven Ön Endeksi Ocak ayında bir önceki ayın nihai endeksine göre yüzde 1.20 azalarak 71.52 değerine gerilemişti. Alt endekslerden, Tüketici Beklenti Ön Endeksi bir önceki aya göre yüzde 9.06 düşerek 74.61 değerini alırken, içinde bulunulan dönemin dayanıklı tüketim malları ile otomobil ve konut alımı için uygunluğunu ölçmeye çalışan Tüketim Eğilim Ön Endeksi ise yüzde 2.17 artışla 60.34 değerine yükselmişti.
Endeksin detaylarına bakıldığında, tüketici güvenindeki azalmanın ağırlıklı olarak geleceğe ilişkin beklentilerden kaynaklandığı görülürken, mevcut durum algısı bir miktar daha toparlanmıştı. Ücret artışları, EYT düzenlemesi ve döviz piyasasının seyri genelde olumlu etkide bulunurken, seçim döneminin yaklaşması ve hisse senedi piyasasındaki kayıpların olumsuz etki yaptığı belirtilmiş.
Tüketimin seyrine ilişkin ve bir iç talep göstergesi olarak takip edilen banka ve kredi kartı harcama tutarları incelendiğinde ise 13 Ocak ile biten haftada toplam işlem tutarının Aralık sonuna göre yüzde 20.9 oranında azalarak 91.9 milyar TL seviyesine gerilediğini görmekteyiz. Son dört haftalık ortalama harcamaların yıllık değişimi ise söz konusu dönemde artarak yüzde 150.5’e yükselmiş bulunuyor.
Tüketici güveni 2022 yılında tarihi dibini gördükten sonra toparlanma kaydetmiş olsa da eşik değerin çok uzağında seyrederek geçtiğimiz yılı tamamlamıştı. Enflasyonun bulunduğu yüksek seviye ve geleceğe yönelik artış beklentisi, tüketicinin bu durumdan kendini korumak için talebi öne çekmesine neden olmuştu. Bunu yıl boyunca otomobil, konut satın alma ile dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcama yapma düşüncesinden izlemiştik.
Nitekim geniş ekonomik sınıflara göre ithalatın seyrine baktığımızda tüketim malı ithalatının Nisan 2022’den beri hızlı artış kaydettiğini izlemiştik.