Bir SMS’le tüm birikimler gitmesin! Uzmanlar yaşlıları tuzaklara karşı uyardı

15 Haziran Dünya Yaşlı İstismarı Farkındalık Günü'nde yaşlılara yönelik istismar, kötü muamele ve ihmale karşı farkındalık oluşturulması amaçlanırken, kurumlar "ekonomik istismar" kapsamında söz konusu vatandaşların suistimale uğramaması için yapılması gerekenleri aktardı.

Birleşmiş Milletler (BM), 2011'de 66/127 sayılı kararıyla 15 Haziran'ı "Dünya Yaşlı İstismarı Farkındalık Günü" olarak belirledi. Bu bağlamda her 15 Haziran'da yaşlılara yönelik istismar, kötü muamele ve ihmale karşı farkındalık oluşturulması amaçlanıyor.

Yaşlı istismarı, "fiziksel", "psikolojik", "ekonomik", "cinsel", "ihmal" ve "hak istismarı" gibi şekillerde ortaya çıkarken, yaşlı bir bireyin malı veya parasının izinsiz veya kandırılarak kullanılması da "ekonomik istismar" olarak adlandırılıyor.

“Emekli olanlar bütçelerini düzgün yapmalı”

Gün kapsamında değerlendirmelerde bulunan Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Yönetim Kurulu Başkanı Zekeriya Öztürk, dernek olarak her yaş grubuna finansal karar alma süreçlerinde bilinç kazandırmayı amaçladıklarını vurgulayarak, emekli olanların bu dönemi sabit gelirle geçirdiklerini, bundan dolayı bütçelerini düzgün yapmalarının, tasarruflarını korumalarının, güvenli yatırımlar yapmalarının, onları yakından takip etmenin oldukça önemli olduğunu söyledi.

Finansal okuryazarlığın önemine işaret eden Öztürk, "Teknoloji oldukça gelişirken, bilgiye ulaşmanın da kolaylaştığını söyleyebiliriz. Ancak bu durumun olumsuz bir yönü de var; bilgiyi kötüye kullanmak isteyen kişiler, bu bilgileri ele geçirerek dolandırıcılığa varacak yollar oluşturabiliyor." dedi.

Öztürk, 2024 yılında Türkiye'de toplam 169 bin 109 dolandırıcılık dosyasının bulunduğunu anımsatarak, "Kötü niyetli kişiler tarafından 60 yaş üstü kişilere yönelik telefonla banka bilgisi isteme, 'Bir yakınınız kaza yaptı.' diyerek acil nakit talep etme, sahte yatırım vaatleri ve altın/döviz dolandırıcılığı, sosyal medya üzerinden yapılan sahte yardım ya da bağış kampanyalarına dikkat edilmeli." uyarısında bulundu.

"Bilmediğiniz kişilerden gelen taleplere karşı şüpheci olunuz”

Yaşı ilerleyenlerin suistimale uğramaması için yapılması gerekenleri aktaran Öztürk, şunları paylaştı:

"Bilmediğiniz kişilerden gelen yatırım ya da yardım taleplerine karşı şüpheci olunuz. Güvendiğiniz aile üyelerinizle finansal kararlarınızı paylaşmak ya da onlara danışmak faydalıdır. e-Devlet gibi güvenli dijital platformların nasıl kullanılacağını öğrenmeye özen gösteriniz. Bankalardan ya da banka adıyla gelen mesaj veya aramalardan şüpheleniyorsanız, mutlaka bankayla doğrudan iletişime geçiniz."

Özellikle yaşça büyük bireylerde mobil bankacılık sistemlerini kullanmakta zorlanma ya da bu sistemleri hiç kullanmama eğiliminin görülebileceğini belirten Öztürk, "Bu noktada bizlere düşen, sabırla doğru finansal bilgiye ulaşmalarına yardımcı olmak ve onları nazikçe yönlendirmektir. Gelen mesajlara birlikte bakmak, doğru ve yanlış yönlendirmeleri ayırt etmelerini sağlamak, bu noktada son derece önemlidir. Sadece bununla da kalmayarak bilginin doğru ve yanlışını ayırt etmeleri ve doğru finansal adımlar atmaları için destek olmak gereklidir." diye konuştu.

Öztürk, vatandaşların tüm yaş gruplarının ücretsiz olarak faydalanabileceği FinKurs platformunu ziyaret edip, kursları alarak finansal okuryazarlığını artırabileceğini bildirdi.

50 yaş üstündekilerin suistimaline karşı öneriler

Tüketiciler Derneği (TÜDER) Genel Başkanı Levent Küçük de yaşlılar başta olmak üzere her yaştaki bireyi özellikle dijital ortamdaki dolandırıcılıklara karşı korumak gerektiğini aktardı.

Dijital veya internet alanında ortaya çıkan gelişmelerin bireylerin yaş almasından daha hızlı olduğunu belirten Küçük, "Bu kapsamda özellikle bankacılık üzerinden yapılan işlemlerde tüketicinin bilinçli ve sorumlu olmasını, diğer bir ifadeyle dijital finansal okuryazarlık bilgisine sahip olmasını bekliyoruz. Ancak bankalar başta olmak üzere internetten satış yapan tüm şirketlerin dijital altyapılarının güçlendirilmesi ve artık kendilerinin de tüketiciler kadar sorumluluk alması gerekiyor." dedi.

Özellikle bankaların emeklilere yönelik uyguladığı maaş promosyonuyla 50 yaş üstü birçok insanın çok sayıda bankada hesabı olduğuna dikkati çeken Küçük, emeklilerin maaşlarını alabilmeleri için birden fazla bankanın ara yüzü ve işleyişi konusunda finansal okuryazarlıktan dolayı zorluk yaşadığını, bu insanların korunmasına yönelik bankaların daha fazla sorumluluk ve tedbir alması gerektiğini kaydetti.

Küçük, 50 yaş üstündeki insanlar için medeni kanuna engel olunmayacak şekilde e-Devlet sistemine giriş yapılırken "iki aşamalı doğrulama kodu veya yakınlarının onayı" gibi güvenlik işlemlerinin söz konusu suistimalleri engellemede başarılı olabileceğini aktardı.

"Vatandaşlarımız onay verilmesi gerekilen durumlarda onay veremez hale geldi"

Yaşlıların suistimallerine yönelik en fazla şikayetlerden birinin de cep telefonuna gelen zararlı reklamlar ve SMS'ler olduğunu vurgulayan Küçük, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Vatandaşlarımız otomatik reklamlar, bilinmeyen numaralardan gelen aramalar ve mesaj onayları konusunda çekinir oldular. Bu tarz zararlı eylemlere maruz kalmamaları için o mesajlara ya da telefonlara bakılmamasını öneriyoruz ancak bazı durumlarda bunu ayırt etmekte zorlanan vatandaşlar sırf bu yüzden onay verilmesi gerekilen durumlarda onay veremez hale geldi. Bununla ilgili GSM operatörlerinin tedbir alması gerekmektedir."

"Teknolojik altyapıyı sürekli geliştiriyoruz"

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Yönetim Kurulu Başkanı Alpaslan Çakar da birlik olarak söz konusu suistimallerin önlenmesi için yapılan çalışmaları değerlendirdi.

Yakın zamanda yaşlı bireyler başta olmak üzere tüm vatandaşların faydalanabileceği dijital eğitim serisi hazırladıklarını bildiren Çakar, "ATM işlemleri, internet ve mobil bankacılık kullanımı ile sık karşılaşılan dolandırıcılık yöntemleri ve alınabilecek önlemler olmak üzere üç ana başlıkta, toplam 25 kısa videodan oluşan eğitim serisini herkesin kullanımına sunduk." dedi.

Bankacılık sektörünün dijitalleşmeyle çok hızlı dönüşüm yaşadığını vurgulayan Çakar, "Müşteriler pek çok işlemi artık şubeye gitmeden, mobil cihazlarıyla, banka terminalleri ve ATM'ler aracılığıyla günün her saati, hızlı, kolay ve güvenli şekilde gerçekleştirebiliyor. Yeni nesil, bu teknolojinin içine doğdu. Belli bir yaşın üstündeki bireyler ise bu uygulamaları öğreniyor, alışmaya çaba sarf ediyor. Zaman zaman bu gelişmeleri kötüye kullananların öncelikli hedefi olabiliyorlar." açıklamasında bulundu.

Çakar, bankacılık sektörü olarak kötü niyetli girişimlerle mücadelede teknolojik altyapıyı sürekli geliştirdiklerini, güvenlik önlemlerini en üst düzeye çıkardıklarını belirterek, şunları söyledi:

"Tabii ki finansal güvenlik yalnızca bankaların değil, tüm bireylerin sorumluluğundadır. Kullanıcıların da kişisel güvenliklerini sağlamaları, bilinçli hareket etmeleri büyük önem taşıyor. Bu nedenle güvenlik uygulamalarındaki sistemsel geliştirmeleri, finansal okuryazarlık eğitimleri ve farkındalığını artıracak çalışmalarla desteklememiz gerekiyor."

Çakar, bu kapsamda hazırlanan söz konusu eğitimlere ve daha pek çok içeriğe, TBB Eğitim Merkezinin "TBBEgitim" adresli Youtube hesabından ulaşılabileceğini sözlerine ekledi.