Temiz moda, bir ütopya değil
“Sosyal girişimler, sosyal faydayı merkezlerinde tutarak iyi bir iş planıyla girişimlerini sürdürülebilir kılmakla beraber sistem dönüşümünü sağlarlar. İş dünyası, bu sistem dönüşümü için sosyal girişimlerle iş birliği yaparak, toplumsal kalkınma ve refahı sağlamakta itici güç olabilir.”
Bir sosyal girişim olan Bego Jeans, Temiz Moda Hareketi’nin ilk ürünü. Ürünlerinde su tüketimi minimize ediyor, kimyasal veya kanserojen hiçbir maddenin kullanılmasına izin vermiyor. Hatta kullandığı düğmeyi dâhil yüzde 100 pirinçten üretiyor. Hedefi, üretim felsefesini, dönüşmeye hazır tüm tekstil markalarıyla paylaşmak.
“Tekstilde sağlıklı, adil ve sürdürülebilir üretim mümkün” diyen Bego Jeans ve Temiz Giysi Kampanyası Derneği Kurucusu, Ashoka Fellowu Bego Demir, Bego Jeans’in var oluş amacını, “Toplumsal bir sorunu çözmek ve zarar veren bir düzene alternatif yaratmak. Bego Jeans ile hem tüketiciyi yüzde yüz sağlıklı ve adil üretilmiş sürdürülebilir bir ürün sunarak Temiz Moda Hareketi’ne dâhil ediyoruz, hem de markalara adil ürün üretmek, etkili ve faydalı bir iş modeli ile ticaret yapmanın mümkün olduğunu ispatlıyoruz” sözleri ile tanımlıyor.
Bego Jeans’in hikayesini sorduğumda ise, “Bego Jeans’in hikayesi aslında benim kendi hikayemle başlıyor” diyor Demir.
15 yaşında çocuk işçi olarak tekstil sektöründe kot kumlama yaparak çalışma hayatına başlayan Demir, zor bir hayatın “iyi”liğe nasıl dönüştüğünü şöyle anlatıyor:
Adil çalışma şartları ve daha sürdürülebilir bir tekstil sektörü
“Ben 15 yaşında çocuk işçi olarak tekstil sektöründe kot kumlama yaparak çalışma hayatına başladım. Yaptığım iş ölümcül ve tedavisi olmayan silikozis hastalığına sebep oluyormuş. 2007’de silikozis teşhisim konduğunda bu bir kader olmamalı diye düşünüp araştırmaya ve sorular sormaya başladım. Kot kumlamada çalışan işçi sayısı 5 ile 10 bin arasındaydı ve neredeyse tamamı kayıt dışı çalıştırılmıştı. O yüzden silikozis dünyada meslek hastalığı olarak kabul edilse de Türkiye’de işçiler kayıt dışı olduğu için hiçbir hak verilmiyordu. 2008 yılında Kot Kumlama İşçileri Dayanışma Komitesi’ni kurarak bütün kot işçilerinin mücadelesini vermeye başladım. 2009 yılında Sağlık Bakanlığı Türkiye’de kot kumlamayı yasaklattı. 2010 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile silikozis hıfzıssıhha grubuna tabi edilerek tedavisi ücretsiz hale getirildi, 2011 yılında da bütün işçilere emeklilik hakkı tanındı. Bu mücadele sürecinde sadece kot kumlama işçilerinin değil bütün tekstil işçilerinin adaletsiz koşularda çalıştığını fark ettim ve mücadelemi bütün tekstil işçilerin çalışma koşullarını iyileştirmek ve tekstil sektörünü daha sürdürülebilir hale getirmek için genişlettim.”
Adil ve dönüştürülebilir üretim süreçleri
Bego Jeans, bir ürünün bütün süreçlerini başından sonuna takip ediyor ve her adımın adil ve dönüştürülebilir olduğunu garanti ediyor. Kurduğu tedarik zincirinde kendi temel prensipleri olan; İşçi Sağlığı İş Güvenliği önlemlerinin alınıp iş kazaları ve meslek hastalığı riskinin sıfıra indiğinden emin oluyor. Asla çocuk işçi emeğinin sömürülmesini kabul etmiyor ve tedarik zincirinde çalışan her işçinin geçinebilir bir Yaşam Ücreti (LivingWage) almasını şart koşuyor.
İş dünyası ile el ele
“Bego Jeans henüz yeni bir sosyal girişim olmasına rağmen iş dünyası ve çeşitli sektörlerden yatırım alıyor. İş dünyası, sivil ve sosyal alanlara liderlik eden 10 yatırımcımız var. Adım ve Açık Açık’ın Eş Kurucusu, Akademisyen Itır Erhart, İhtiyaç Haritası ve İnogar’ın kurucusu Eli Ercan Özgür, sürdürülebilirlik konusuna hayatını adayan, Mazars Denge’nin CEO’su İzel Levi Coşkun, Ashoka Türkiye Yönetim Kurulu Üyesi Canan İlter, melek yatırımcı (Meditopia / MentalWellness- Meditasyon Uygulaması, Tazegelsin.co /Agrotech, GeometryVenture Development / Melek Yatırımcı Ağı) Tülin Karabük, 212 Yatırım’ın Kurucu Ortağı Ali Karabey, ACTECON Ortağı, Marmara Üniversitesi’nde Avrupa Birliği Rekabet Hukuku dersleri veren Fevzi Toksoy, Turkey Mozaik Foundation Kurucuları Oya Tabağ Karadoğan, Nilüfer Atalay ve Ergem Şenyuva’ya temiz moda kavramını bir ütopya olmaktan çıkarıp tüketici talebi haline dönüştürme yolculuğuna liderlik ettikleri için gönülden teşekkür ediyorum.”
Bir dünya markası olma hayalimiz var
“Sosyal girişimci, parçası olduğu ya da gözlemlediği bir sosyal sorunun çözümü için girişim kurar. Sosyal girişimler, sosyal faydayı merkezlerinde tutarak iyi bir iş planıyla girişimlerini sürdürülebilir kılmakla beraber sistem dönüşümünü sağlarlar. İş dünyası, bu sistem dönüşümü için sosyal girişimlerle iş birliği yaparak, toplumsal kalkınma ve refahı sağlamakta itici güç olabilir. Üretim felsefemizi, dönüşmeye hazır tüm tekstil markalarıyla paylaşmayı hedefliyoruz. Bego Jeans ürünlerine Lokal Hareket Karaköy, Bagitgo, Good4trust.org ve begojeans.com’ dan ulaşabiliyorsunuz. Bir dünya markası olma hayalimiz var. Çok yakın bir gelecekte Bego Jeans’i Avrupa’ya açılıyoruz. Hatta, siz bu satırları okurken Bejo Jeans Avrupa’ya ilk adımını atmış ve FAIRTRADE Avusturya’ da yerini almış olacak.”