2022’nin kelimeleri
Yılın son yazısında, çeşitli sözlüklerin seçimiyle, 2022’ye damga vuran dört kavramı konuşalım: homer, gaslighting, goblin modu ve permacrisis. Pek de aşina olmadığımız bu kelimelerin bizimle ve iş hayatı ile alakasını konuşmak için yazıya buyurun.
Cambridge Sözlüğü’nün tercihi beyzbolda çok iyi bir sayı yapmak anlamına gelen ‘homer’. Bence bizi kelimeden ziyade seçimin sebebi ilgilendiriyor: bu sene popüler olan Wordle kelime oyunu. Zira ‘homer’ cevabının olduğu gün bu kelime çok fazla aranmış. Hatırlarsanız Mart ayında köşemizde Wordle’a değinmiştik. Bu oyunun üç özelliğinin iş hayatına ilham verebileceğini belirtmiştim. Birincisi sadeliği (basit bir web sayfası, altı satırda beş boş kutu, sadece üç renkle verilen ipuçları ve birkaç satırda özetlenebilen kurallar). İkincisi kullanıcı tecrübesi (herkes için aynı kelime ile adil rekabet, her gün yeni bir kelime ile alışkanlık, günde sadece bir kelime ile hızla ‘tüketilmeyi’ engelleme ve kullanıcıların skorlarını duyurması ile tüketicinin propagandası). Nihayet, yeniliğin bitmeyeceğinin sembolü olması (‘geleneksel bir sektördeyiz, inovasyon yapamayız’ bahanesine sığınmak isteyenlere iyi bir yanıt.)
Merriam-Webster Sözlüğü’nün tercihi ‘gaslighting’. Bu kavramı algı operasyonlarıyla bir kişinin gerçeklik algısını bozmak ve kendinden şüphe etmesini sağlamak olarak niteleyebiliriz. İş hayatında da karşılaştığımız bu davranış konusunda daha fazla bilgi için Menekşe Tokyay’ın ‘Zamanın Ruhu: Gaslighting’ yazısına bakabilirsiniz.
Oxford Sözlüğü’nün tercihi ‘goblin modu’. Bu kavramı, toplumsal beklentileri reddeden, imajını umursamayan, düzensiz ve sadece keyfini düşünen bir hayat tarzı olarak tanımlayabiliriz. Nitekim Goblin, çeşitli Avrupa kültürlerinde çirkin bir canavar/ kötü ruh anlamına geliyor. Bu tercihi üç açıdan ilginç buldum. Birincisi, sosyal medyada sıkça rastladığımız ‘mükemmel hayat’lara ve adeta bir saplantı haline gelen ‘kendini geliştir’ nutuklarına olan tepkiye işaret etmesi. İkincisi, Covid-19 döneminden sonra çoğumuzun üzerine sinen yorgunluk ve umursamazlığın sembolü olması. Nihayet, kelimenin dezenformasyon vesilesiyle ün kazanması. Aktris Julia Fox ile yapılan bir röportajla gündeme gelen ‘goblin modu’ ifadesi aslında konuşmada yer almıyormuş!
Son olarak, Collins Sözlüğü’nün tercihi ‘permacrisis’ (veya polycrisis). ‘Çoklu kriz’ anlamına gelen bu kavram, 2022’yi çok iyi tanımlıyor. Gelişmiş ülke merkez bankalarının ardı ardına faiz artırması, Rusya-Ukrayna savaşı ve pek çok çalışanın görevini bırakmasa da işini ‘salması’ anlamına gelen sessiz istifa rüzgarı, dört yandaki krizin örnekleri. Ancak, ekonomik, teknolojik ve jeopolitik konuları biraraya getiren, ABD ile Çin arasındaki çip krizi bence çoklu krizin adeta sembolü. Karamsarlığıyla meşhur ekonomi profesörü Nouriel Roubini durumun ciddiyetini ‘3. Dünya Savaşı Ekim 2022’de (ABD’nin Çin’e çip ambargosu koymasıyla) çıktı’ diyerek özetledi. Ussal Şahbaz’ın gazetemizde çıkan ‘Çin çip ambargosuna nasıl cevap verir?’ yazısı, bu önemli konuda çok güzel bir ufuk turu sunmuştu.
Tüm okurlarımıza gaslighting’e maruz kalmadıkları, goblin moduna kapılmadıkları, çoklu krizleri aştıkları, homer’larla dolu bir 2023 senesi diliyorum!