Bu tuzaktan nasıl çıkarız?
Uzun bir süredir orta gelir tuzağına sıkıştık kaldık. Oysa hedefimiz an itibarıyla kişi başına gelirin 20-25 bin dolar dolayında seyrettiği, gayrisafi yurtiçi hasılanın 2 trilyon dolara yaklaştığı, ihracatın 500 milyar doları aştığı ve fiyat istikrarının sağlandığı bir ekonomi olmaktı. Olmadı, hedeflere ulaşamadık. İki ileri-bir geri tarzında mehter tipi büyüme ile olmayacağını gördük. Bu tuzaktan çıkmak ve hedefe doğru yürümek için neler yapmalıyız? İşte bir dizi tavsiye:
- Ekonomimizin temel önceliği ne pahasına olursa olsun yüksek büyüme sağlamak olmamalı. Hedef insanlarımızın mutluluğu, özgürlüğü, refah içinde, özgüveni yüksek biçimde yaşaması olmalı.
- Bu ise kısa vadeli ekonomik kazanımlara değil uzun vadeli olarak bilimde, teknolojide, kültürde, sanatta ve sporda ilerlemeye, sürdürülebilirliğe, kapsayıcılığa, iyi yaşam koşulları sağlayacak istihdam olanaklarını geliştirmeye bağlı.
- Güçlü bir piyasa ekonomisinin temel özelliği güçlü bir kurumsal yapı ve sağlam bir hukuk sistemidir.
- Güçlü piyasa ekonomilerinde yönetim sisteminde ve kararlarda öngörülebilirlik esastır. Şeffaflık ve hesap verebilirlik güvence altındadır. Güçler ayrılığı ve denge ve denetleme mekanizmaları etkin çalışmalıdır. Çoğunlukçuluğa değil çoğulculuğa önem verilmelidir.
- Düzenleyici kurumlar özerk olmalı. Atamalar sadece liyakate göre yapılmalı.
- Ekonomik kararlarda kayırmacılığa ve himayeciliğe yer olmamalı, sadece ekonomik değişkenlere göre karar alınmalı.
- Makroekonomik istikrarın korunmasına önem verilmeli. Makroekonomik istikrarı sağlamak için genel kabul gören para ve maliye politikaları izlenmeli.
- Verimlilik ve toplumsal refah artışının esas kaynağı olan teknolojik ilerlemenin önü açılmalı. Teknolojik ilerlemeye dayanmayan büyüme süreçleri cılızdır, dengesizdir ve devamlı değildir.
- Gelir dağılımı adaletsizliklerini hafifletmek ve kapsayıcılığı artırmak üzere sosyal güvenlik ağları ve sosyal refah programları güçlendirilmelidir.
- Geçmiş dönemin ekonomik sorunlarının arkasındaki neden olan enflasyonla mücadelede mutlaka başarılı olmalıyız.
- Ekonomi kayıtlı ve kural bazlı olmalı. Rekabet ortamı düzgün çalışmalı. Yolsuzluk ve kara parayla etkin biçimde mücadele edilmelidir.
Bunlar Türkiye’yi orta gelir tuzağından çıkarıp üst liglere taşıyacak önerilerdir. Bu önerileri TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Tuncay Özilhan’ın geçen hafta konsey toplantısında yaptığı konuşmadan aldım. Öneriyi yapan iş dünyasının önde gelen örgütlerinden birinin başkanı ama işçi sendikalarından memur sendikalarına, çiftçilerden tüm çalışanlara kadar bu önerilerin altına imza atmayacak yoktur.