Büyüme düşerken işsizlik azaltılabilir mi?
TÜİK, neredeyse her aybaşı; işsizliğin tek haneye indiğini savunuyor. Tek hane diyorsa öyledir (!) zira TÜİK, devletimizin resmi kurumudur ve yalan söyleyecek değil ya… Acaba mı? Enflasyon, bütçe açığı fırlamış, boş ver gitsin. Gençlerin iş aramaktan vazgeçtiği kriz coğrafyamızda işsizlik tek hane (!).
İşsizliği önce İŞKUR verileriyle örtüverdik sonra TÜİK rakamlarıyla resmileştirdik. Yetmedi; üniversiteleri işsizliği saklayabileceğimiz antrepolara çevirdik. Sonra da Heterodoks kepazeliğini örtebilmek için tek haneli rakama bağladık. Fakat işsizlik mızrak gibi olduğunda çuvala sığmıyor.
İki temel sorun kaldı geriye: 1-İş aramaktan bitap düşmüş gençlere, işsizliğin düştüğü bilgisini vermeyi unuttuk zira haberleri yok işe girdiklerinden (!), 2-İş arayanları da bu kötü alışkanlıklarından vazgeçiremedik. Hal böyle olunca siyasetçiye “işsizliği çözdük” boş söylemini kazandırmış olduk.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Peki, işsizlik sahiden kimin sorunu?
İşsizlik, bir siyasetçi için “en büyük sorun” olarak tanımlanabilir. Ancak önceliği değilse, popülist bir söylemden öteye geçemez.
Ekonomi bürokratı için işsizlik, bir istatistikten başka bir şey olmayabilir. Kendisi işsiz kalmadığı sürece, bu istatistiğin, “makul ölçülere indirilmesini” pekâlâ söyleyebilir.
Kamu güvenliği açısından işsizlik, suç potansiyeli anlamına gelir ki kaybedecek bir şeyi kalmamış insanların bir süre sonra toplumsal bomba haline geldiğini bilirler.
İşi olanlar için işsizlik, “ben de kalabilirim” kaygısından daha derin değildir. Sendikacı için işsiz, “üye olmadığı ve dayanışma aidatı ödemediği için” var bile değildir.
Akıllı işveren için işsiz, “henüz iş veremediği” kişidir ve kafası, gönlü üretime odaklı bu insanların övüncü, “daha fazla insana istihdam” odağındadır.
Akılsız işveren için işsiz, “daha önce işten kovduğu” kişidir. Yeni yatırımını anlatırken, aldığı ileri teknoloji ürün fabrikasında her şeyi “insansız” yapacağıyla övünür.
İş beğenmeyen ve iş aramayanlar bir yana; işsiz için durum nedir?
Örgütsüz, sahipsiz ve toplumsal zenginliğin taşrasına itilmiş bu kesim, kendini nasıl görüyor? İşsizliğin işçideki anlamı daha hazin bir tanım barındırıyor; “hayat standardının düşmesi, çalışmaktan vazgeçme, işlerin angarya gibi gelmesi, iş ve iç disiplinin bozulması, aileye yansıyan sorunlar ve tehlikeli bir geleceğin inşası.”
Ekonomik güvencenin ve ihtiyaçların giderilmesini sağlayan gelir kaynağının kaybı, “ailenin rızkını sağlayan kişi” rolünün sona ermesi, zaman duygusunu ve buna bağlı olarak düzen algısını kaybetmek.
NOT
EKONOMİ KÜÇÜLECEKSE İLAVE İŞSİZLİĞE HAZIR OLUN
Son seçim sürecinde bir yandan ekonomiyi soğutmaya çalışırken, diğer yandan büyümeden taviz vermemeye çalıştık. Biliyorum, olacak şey değildi ama… Heterodoks da olacak şey değildi fakat bu topraklarda denendi, canımızı yaktı ve enkazını kaldırmak için geleceğimizi ipotek etmeye başladık.
Belli ki Ortodoks politikalar sonunda büyüme yavaşlayacak hatta rölantiye düşecek. Bu durumda enflasyon iner mi bilemeyiz fakat işsizliğin tırmanacağı kesin. Düşen satışlar, gerileyen üretim sürecinde çok sayıda çalışan işinden olacak. Tekstilde zaten işten çıkarmalar rekora koşuyor.
Neler yapılabilir? Yine aynı yara bandı tedbirlere hazır olun. İşverenlere “fazladan şu kadar insan işe al” denecek, “işçi çıkarmak yasak” denecek, birkaç istihdam teşviki verilecek. Ancak yine akıllara yapısal reformlar, sistemi iyileştirmeler, kamu israfını azaltmalar, emeği verimli kılmak gelmeyecek.