Ekonomi yüzde 5,5 büyürken toplumun yüzde 85’i fakirleşti

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 yılı gelir dağılımı istatistikleri, bu alandaki hızlı bozulmayı bir kez daha ortaya serdi. Gelir dağılımı, yaşam koşulları ve yoksulluk istatistiklerinde uygulanan yöntem gereği, istatistiklere esas olan gelir bir yıl öncesine aittir. 2023 gelir dağılımı istatistiklerindeki gelir verileri de aslında 2022 yılına aittir. Bu nedenle son gelir dağılımı verilerini, 2002 yılı verileri içinde değerlendirmek gerekiyor.

- Gelir dağılımının en bilinen göstergesi olan Gini katsayısı hanehalkı gelirleri için 0,438’e çıktı. Gini katsayısının artması gelir eşitsizliğinde artış anlamına geliyor. Bu rakam 2006’da başlayan TÜİK veri serisi içinde bir rekor olduğu gibi dünyada da en kötülerden birisi.

- Gelir eşitsizliğini gösteren verilerden birisi de en düşük ve en yüksek gelir dilimlerinin payları arasındaki oran. Hanehalkı gelirlerinde en yüksek-en düşük gelir dilimi oranı yüzde 20’lik gelir dilimleri için 7,77 kattan 9,20 kata, yüzde 10’luk gelir dilimleri için 14,22 kattan 16,82 kata ve yüzde 5’lik gelir dilimleri için 25,97 kattan 30,57 kata çıktı.

- 2001 kriz yılıyla yarışan bu rakamlar 2001 krizinden bu yana gördüğümüz en yüksek rakamlar. 2001 kriz yılının gelirleriyle hesaplanan 2002 yılı gelir dağılımı verilerine göre en yüksek yüzde 20’lik gelir dilimi en düşüğün 9,46 katı, en yüksek yüzde 10’luk gelir dilimi en düşüğün 18.31 katı ve en yüksek yüzde 5’lik gelir dilimi en düşüğün 35,23 katı paya sahipti.

- Bu hesaba sosyal yardımlar da dahil. Sosyal yardımları hesaplama dışında tutarsak hanelerin kendi öz gelirleriyle ortaya çıkan gelir dağılımı daha da bozuk. Eşdeğer fert gelirlerine göre 0,433 olan Gini katsayısı, emekli aylıkları dahil tüm sosyal yardımlar dışarıda tutulduğunda 0,520’ye, emekli aylıkları dışındaki sosyal yardımlar dışarıda tutulduğunda ise 0,445’e çıkıyor.

- Hanehalkı gelirlerine göre en düşük yüzde 5’lik dilim gelirden ancak binde 7,9 pay alırken, en yüksek yüzde 5’lik dilim yüzde 24,30 pay alıyor. Eşdeğer fert gelirine göre ise en düşük yüzde 5’lik dilim binde 9,3 pay alırken en yüksek dilim yüzde 24,74 pay alıyor.

- Daha önemlisi yüzde 5’lik dilimler içinde bir önceki yıla göre payı artanlar sadece en üstteki 3 dilim. Yani alttaki yüzde 85’in payı azalırken üstteki yüzde 15’in payı daha da artmış.

- Sorun sadece paydaki düşüş de değil. Alttaki 17 dilimin tamamının geliri 12 aylık ortalama TÜİK enflasyonundan da az artmış. Yani toplumun yüzde 85’inin geliri TÜİK enflasyonuna göre bile erimiş.

- Payını ve reel olarak gelirini en fazla artıran da en yüksek yüzde 5’lik gelir dilimi. Ayrıca kendi içinde gelir dağılımı en bozuk olan dilim de en yüksek yüzde 5’lik gelir dilimi. Yani hesabı yüze 1’lik gelir dilimleriyle yapsak manzaranın ne kader korkunç olduğu iyice ortaya çıkacak.

Sonuç olarak ekonominin yüzde 5,5 büyüdüğü bir yılda bile toplumun yüzde 85’inin geliri reel olarak azaldı. Bununla birlikte gelir eşitsizliği de Erdoğan-AK Parti iktidarının yönetimi devraldığı günlere geri dönmüş oldu.