Ekonomide soğumadan ısınmaya mı?
Temmuz ayından bu yana ekonomik göstergeler soğumaya işaret ediyordu. Sanayi üretimi, PMI verileri, elektrik tüketimi, OECD Büyüme Endeksi gibi birçok veri birbirini destekleyerek bu sinyali verdi. Tahminimiz büyümenin üçüncü çeyrekte yüzde 3-4 arasına gerilediği yönünde.
Ekim ayındaki ekonomik aktiviteye ilişkin ilk göstergeler gelmeye başladı. Nominal büyüme hızı yüzde 25’lere gerileyen toplam kredilerin 13 haftalık hareketli büyüme hızı, yüzde 35’lere doğru bir yükseliş gösterdi. Dün TCMB Ekim ayı İktisadi Yönelim Anketini, TÜİK ise sektörel güven endekslerini yayınladı.
İmalat sanayiinde düşüş durdu
TCMB İktisadi Yönelim Anketi’nden hesaplanan Reel Kesim Güven Endeksi Temmuz ayından bu yana devam eden düşüşünü durdurup ilk kez hafif de olsa yükseliş gösterdi. Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0,3 arttı. Anketin detayına baktığımızda son aylarda düşüş gösteren siparişlerin hafif artışa geçtiği, benzer şekilde artan stokların hafif düşüşe geçtiği görülüyor. Bununla birlikte, 1700’den fazla imalat sanayi firmasının katıldığı anketin katılımcıları, önümüzdeki üç ayda siparişlerin düşeceğini öngörüyor. Burada muhtemelen ihracat siparişlerindeki düşüş ön plana çıkıyor. Döviz kurlarının şimdilik yatay seyri ve emtia fiyatlarındaki baskı birim maliyet ve satış fiyatlarının artış hızında şimdilik yavaşlama beklendiğini gösteriyor.
Hizmet sektörlerinde güven biraz daha iyi
İmalat sanayi dışında üç sektör için ayrıca ve detaylı bir şekilde güven endeksleri yayınlanıyor. Bu çerçevede, hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde güvenin artmaya başladığı görülüyor. Avrupa’da yaşanan enerji krizinin kış turizminde yaratacağı hareketlenme hizmet sektörlerindeki güven artışının önemli bir nedeni olabilir. İnşaat sektörü güven endeksindeki yükseliş hem inşaat maliyetlerinde hem de fiyatlardaki artışın yavaşlaması ile alakalı görünüyor. İnşaat sektörü ne zaman yavaşlasa arkasından ekonomi politikalarının sektörün desteklediği yönündeki beklenti ve bunu doğrulayan sosyal konut projeleri gibi adımlar buradaki yükselişin diğer nedenleri arasında olabilir.
Görece daha güçlü güven artışı ise perakende ticarette izleniyor. Turizm, Rusya –Ukrayna savaşının yansımaları ve mevsimsel faktörlerle alakalı olabilir. İnşaat ve hizmet sektörlerinde gelecek üç ayda fiyat artışlarında yavaşlama beklenmekle birlikte perakende de fiyat artış beklentisinin devam ettiği görülüyor.
İç talep desteklenecek
Sonuç olarak, ekonomide izlenen güçlü soğuma sinyallerinin ardından çok hafif dönüş işaretleri geliyor. Önümüzdeki dönemde enerji krizine bağlı olarak Doğu Avrupa’dan kayan talep ile olumlu etkilenebilecek cam, plastik, çimento, demir çelik vb. sektörleri dışarıda tutarsak, ihracat siparişlerindeki gerilemenin artmasını bekliyoruz. Bunun en önemli nedeni, küresel resesyonun gelme olasılığının artmasıdır. Bununla birlikte, seçime giderken ekonomi yönetiminin iç talebi canlandırma politikaları hızlanacak görünüyor. TCMB’nin faiz indirimlerine KGF ve diğer kredi paketlerinin eklenmesi, ciddi ücret artışları planlanması ve hepsinden öte Orta Vadeli Planda ortaya çıktığı gibi bütçe açığında ve kamu kesimi genel açığında ciddi artışların öngörülmesi maliye politikası aracılığıyla büyümeye önemli bir destek geleceğini gösteriyor.
Yılın ilk yarısında yüzde 7,5’ları bulan büyümenin ardından, üçüncü çeyrekte büyüme yüzde 3-4’e gerilemiş görünüyor. Fakat gelmekte olan politikalarla döviz kurlarında ve jeopolitik dengelerde şok bir gelişme yaşanmaz ise büyümenin seçime kadar tekrar yüzde 5’lere yönelmesi mümkün olabilir. Bu beklenti de reel kesim güvenini ve son gelen sektörel anketleri etkilemiş olabilir. Çok güçlü olmasa bile bu ısınma baz etkisi dışında enflasyon dinamiklerini, dış açığı, bütçe açığını ve genel olarak makro dinamikleri olumsuz etkileyecektir. Sonuçlarının ne olacağını ise seçimin arkasından mevcut hükümet veya başka bir hükümetin nasıl bir politika çerçevesi ile geleceği belirleyecek.