Enflasyonda iddialı olmak iyi de gerçekçi olmak da gerekmez mi?

Tüketici fiyatları mart ayında yüzde 3.16 arttı, ilk çeyrekteki artış yüzde 15.06’yı bulurken, yıllık artış da yüzde 68.50 düzeyine oluştu.         

Aylık oranda beklentilerin çok ötesinde bir gerçekleşme yok. Yüzde 3.16, hem beklentilerle üç aşağı beş yukarı örtüşen, hem de Merkez Bankası’nın mevsimsellikten arındırılmış yüzde 3’lük beklentisiyle uyumlu bir oran.        

Yıllık artışın da zaten mayısa kadar yukarı yönlü olacağı çok önce ilan edildi ve dolayısıyla çıkılan yüzde 68.50’lik düzey de şaşırtmadı.       

Hatta yıllık oran nisan ve mayısta da artacak, mayısta zirve görülecek ve sonrasında iniş başlayacak.    

Yüzde 36 nasıl olacak?

Merkez Bankası’nın mevsimsellikten arındırılmış aylık artış tahminleri tabloda da yer aldığı gibi ikinci çeyrekte yüzde 3, üçüncü çeyrekte yüzde 2.5, son çeyrekte yüzde 1.5. Aylık artışların bu düzeyde tutulabildiğini varsaysak bile yüzde 36’lık tahminde kalınamayacağı ortada.          

Aylık bazda söz konusu oranların gerçekleşmesi halinde 2024 yılı artışı yüzde 41.59’a ulaşıyor. Aslında yüzde 41.59’u yuvarlarsak neye denk geliyor çok açık değil mi; Merkez Bankası’nın tahmin aralığının üst sınırı olan yüzde 42’ye...       

 Dolayısıyla yüzde 36’lık iddialı bir tahmin ortaya koymak ve bir anlamda hedef haline gelen o tahmine ulaşmak için çaba göstermek iyi de, artık gerçekleşme olasılığı giderek zayıflamış ve kimsenin olabilir görmez hale geldiği bu orana sımsıkı sarılmak ne kadar doğru?

Üçte 15, dokuzda 18!

Merkez Bankası’nın mevsimsellikten arındırılmış aylık tahminlerine göre gidildiğinde yıl sonunda yüzde 36’da kalınamıyor ve yüzde 42’ye çıkılıyor.            

Bırakalım Merkez Bankası’nın aylık tahminlerini, kalan dönem için ortalama artışın ne olması gerektiğine bakalım...          

İlk çeyrekte ulaşılan yüzde 15.06’lık artıştan sonra yılın son dokuz aylık döneminde yüzde 18.26’lık artışta kalmak gerekiyor ki yüzde 36 tutsun.          

Dokuz ay toplamındaki yüzde 18.26 da, aylık ortalama artışın yüzde 1.88’de kalmasına bağlı.        

Çok zor bir hedef olduğu açık...       

İlk üç aydaki artış yüzde 15.       

Son dokuz ay için kalan marj yüzde 18.    

Böyle bir denge teoride tabii ki oluşabilir; ama pratikte böyle bir dengenin örneği çok görülmedi.    

Üç ayda 15, dokuz ayda 18!      

Zor, çok zor; böyle bir gerçekleşme için yaz aylarında sıfıra yakın fiyat artışlarının, belki de negatif oranların gelmesi gerekir. Oysa ne Merkez Bankası’nın böyle bir tahmini var, ne de genel gidişat bu yönde tahminler yapılmana uygun görünüyor.

9 Mayıs’ta değişiklik yapılır mı?

Yılın ikinci enflasyon raporu 9 Mayıs’ta açıklanacak.         

Peki Merkez Bankası bu rapor çerçevesinde 2024 enflasyon tahminini revize eder mi?        

Mevcut durumda enflasyon tahmini artık ezberlediğimiz gibi yüzde 36. Tahminde alt sınır yüzde 30, üst sınır yüzde 42. Yüzde 30’luk alt sınırın hiçbir anlamı kalmadı, zaten pek yoktu da, yüzde 42 sanki orta nokta olacak gibi görünüyor. O da iyimser tahminlere göre. Normalde yüzde 45’in altında bir gerçekleşmeyi bile başarı saymak gerekir.    

Dolayısıyla daha şimdiden Merkez Bankası’nın 9 Mayıs’ta enflasyon tahminini revize edip etmeyeceği tartışılmaya başlandı.

Revizyon olasılığı çok düşük           

Tüketici fiyatları geçen yıl nisanda yüzde 2.39 artmıştı. Bu yılki artış için şu aşamada bir tahmin yürütmek hiç mümkün değil ama yine de normal koşullarda marttaki yüzde 3.16’dan çok çok farklı bir oran beklenmez. Böyle bir durumda Merkez Bankası’nın gözeteceği aylık enflasyon patikasında kayda değer bir sapma olmamış demektir.        

Hem bir sapma olsa bile Merkez Bankası hemen yıllık tahminini revize etme yoluna gitmez.          

Zaten Merkez Bankası aylık oranda ortaya çıkabilecek olası bir sapmayı nisan oranının açıklanmasıyla birlikte görecek. Nisanda da çok olağanüstü bir oran en azından şimdiki durumda beklenmediğine göre bir ay sonra açıklanacak raporda enflasyon tahmininin revize edilmesi olasılığı neredeyse hiç yok.         

Kaldı ki tahminin revize edilmesi bir anlamda “Ben elimdeki tüm araçları kullandım ama bu yetmedi, bu araçlarla bile 36’yı tutturamayacağım, bunu şimdiden ilan ediyorum” anlamına gelir.       

Tahmini revize etmek enflasyona karşı bir yenilgi gibi görülebilir, bir anlamda da öyledir. Ama Merkez Bankası o aşamaya öyle mayısta gelmez.      

Revizyon, yapılacak olsa bile mayısta değil, olsa olsa üçüncü raporun açıklanacağı 8 Ağustos’ta yapılır.