Faiz dışı denge açığa döndü; borç, artık borçla ödeniyor
Bütçe disiplininin bozulması ve faiz dışı dengenin açığa dönmesiyle birlikte, hazinenin borç ödeme kapasitesi de daralmaya başladı. Borç ödeme kapasitesine ilişkin önemli bir gösterge niteliği taşıyan faiz dışı dengenin (FDD) iç borç servisine (İBS) oranında kesintisiz düşüş dikkat çekiyor. 2015 yılındaki yüzde 28 seviyesinden izleyen yıllarda hızla inişe geçen FDD/İBS oranı 2018’de yüzde 1 seviyesine geldikten sonra, 2019 yılı sonunda (-) yüzde15’e geriledi. Bu oran, bu yılın ilk beş aylık döneminde ise (-) yüzde 19’a düşerek, “faiz dışı denge” kavramının maliye literatürüne girdiği 2001 krizinden bu yana en düşük seviyesine indi. Söz konusu oran, bütçe gelirleri ile elde edilen faiz dışı fazlanın, ne ölçüde borç ödemelerini karşıladığını ifade ediyor. Faiz dışı denge/iç borç servisi oranının negatif değer alması, borcun yeni borçla ödendiği anlamına geliyor. 2020 yılı bütçe gelirlerinin pandeminin de etkisiyle azalacak olması, borç ödeme kapasitesinin daha da kötüleşeceğine işaret ediyor.
İhracatta en yüksek artış, 'orta yüksek teknolojili' ürünlerde
Uzunca bir süredir sanayide yüksek katma değerli üretim ve ihracatı hedefleyen Türkiye, ivmeyi 'yüksek'te olmasa da 'orta yüksek' teknolojide yakaladı. Son beş yılda orta yüksek teknolojili ürünlerin ihracatındaki artış, sanayi ürünlerinin tamamındaki artışın üzerinde gerçekleşti. 2014 yılı verileriyle ihraç edilen ürünlerin teknoloji düzeyi 100 kabul edildiğinde, 2019'da 'yüksek teknolojili ürünler'in endeks değeri 102,4’e yükseldi. Aynı dönemde 'orta yüksek teknololojili ürünler' 125,7’ye ulaştı. En düşük artış oranı ise 101,2 ile 'düşük teknololjili ürünler' ihracatında gözlendi. Bu tablo, son beş yıllık dönemde Türkiye ihracatında düşük, orta düşük ve yüksek teknoloili ürünlerin payının görece gerilediğini, buna karşılık orta yüksek teknolojili ürünlerin payının açık ara artış gösterdiğini ortaya koyuyor. 2015 yılında yüzde 32 seviyesinde bulunan orta yüksek teknolojili ürünlerin toplam sanayi ürünleri ihracatındaki payının 2019’da yüzde 36’ya yükselmesi de bu gelişmeyi teyit ediyor.
