Gelecek yılların kaynaklarını bugünden harcarsak...
Seçim süreci doludizgin giderken gün geçmiyor ki yeni bir müjde verilmesin. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, eşi yaşamını yitirmiş kadınlara yönelik destek paketi açıkladı. Buna göre; eşi ölen kadınlara 300 bin TL konut desteği sağlanacak. 607 milyon lira bütçeli destekle 2023 konut temin edilecek.
Başvuru şartları arasında "en az üç çocuk" koşulu ise dikkat çekiyor. Sürekli yeni bir destek paketi açıklıyoruz. Paketleri şart üstüne şarta bağlıyoruz. Ancak kaynaktan bahseden yok. Zira mevcut kaynaklarımız suyunu çekmiş durumda.
DEĞİRMENİN SUYU NEREDEN GELİYOR?
Seçim ekonomisinde bu kaynak; genelde Banknot matbaasıdır. Merkez Bankası zaten yeterince filigranlı kâğıt stoklamış durumda. Vardiya 3’e çıkarılmış ve gıcır gıcır yüzlükler, ikiyüzlükler basıp duruyor Unutulmamalı ki her basılan para, enflasyon olarak geri dönüyor.
Peki, bunu neden yapıyoruz? Bu kadar sık sosyal paketin, müjdenin bir maliyeti vardır. Bu maliyetin finansmanı iki türlü sağlanabilir: 1-Ekonomiyi büyüterek vergi gelirlerini artırma yoluna giderek, 2-dış borç veya iç borçlanma ve yetmediği noktada para basarak. Yani geleceğin kaynaklarını bugünden tüketerek…
İKİ SORU İKİ CEVAP
Piyasada fazla para olması ne demektir?
Para selinde boğulmak demektir. Merkez Bankası M1 Para arzı 2,8 trilyon lira. Yılbaşında bu; 2 trilyon lira düzeyinde idi. On ayda %37,61 artış yaşandı. M1 en dar para arzı tanımdır, dolaşımdaki para ve vadesiz mevduatlardan oluşur.
Peki ya borçlar?
3 Trilyon lira borcumuz var. Merkezi yönetim borç stoku 30 Eylül 2022 tarihi itibarıyla 3 trilyon 674 milyar TL. Borç stokunun 1.259,7 milyar TL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsi, 2.415 milyar TL tutarındaki kısmı döviz cinsi borçlardan oluşuyor. Ödenmesi gereken bu borç şimdiden gelecek nesilleri bağlamış durumda.
NOT
BÜYÜK BORÇ DÜŞMAN YAPAR
Borç almak kolay değilse de mümkündür. Paranın değerini öğrenmek isteyen, borç almaya çalışsın… Üstelik büyüğü küçüğü olmaz borcun… Senaca; “küçük borç verdiğin adamı senin borçlun yapar, büyük borç ise düşmanın” der…
Tuhaftır, büyük borçlar insanları; değer bilmeye değil, kin beslemeye yöneltir. Sebebi, anlaşılabilir; büyük borç altında ezilmiştir ve değer çabuk unutulsa da alacaklı karşısındaki ezikliğin giderilmesi genelde imkânsızdır. Bu da alacaklıyı her andığında veya gördüğünde, içine düştüğü zayıflığı hatırlayacak, onu kin mesafesine öteleyecektir.
Dünyanın toplam borcu, dünya gelirinin 7 katına ulaşmış bulunuyor. 192 ülkenin yıllık toplam geliri 100 trilyon $ iken toplam borç; 310 trilyon $ düzeyinde. Bu dünyada öyle bir hale geldik ki insan borcunu ödedi mi büyük bir iyilik yapmış sayılabiliyor. IMF’ye olan 5 milyar $’lık borcun son taksitini öderken; “bu iyiliğimizi unutma” kabilinden böbürlenmiştik. Bakalım şimdi kendi IMF’imiz olabilecek miyiz?