Kamu personeline servis hizmeti suiistimale açık

Ahmet Arslan

CPA, MBA

Bilindiği üzere, bazı kamu idarelerinde görev yapan personele evlerine gidip gelmeleri için devlet bütçesinden karşılanmak suretiyle servis hizmeti sağlanmaktadır. 

Söz konusu uygulamanın devlet bütçesine yük getirmesi ve suiistimal edilmesinin sonucu olarak Tasarruf Tedbirleri ile ilgili 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nde bu yönde bazı kısıtlama ve yasaklamalar getirilmiştir. Genelgenin “Personel Servisi Hizmetine İlişkin Giderler” başlıklı bölümünde yer alan düzenleme aynen şu şekildedir:

“Savunma ve güvenlik hizmetleri hariç; kamu kurum ve kuruluşlarınca toplu taşıma olan yerlerde personel servisi hizmeti sonlandırılacak, hizmet alımı suretiyle sağlanan personel servisi hizmeti ise sözleşme süresinin bitimine kadar devam edebilecektir.

Kamu kurum ve kuruluşları, toplu taşıma olmayan yerlerde ilgili mevzuatına uygun olarak sağlayacakları personel servis hizmetinde en etkin ve ekonomik yöntemleri tercih edecekler; personel servisi temininin hizmet alımı suretiyle sağlanması durumunda aşağıda belirtilen kriterlere uyacaklardır:

Yakın yerleşkelerdeki kamu kurum ve kuruluşlarının personel servisi hizmetini birlikte ihale etmeleri esas olacaktır.

Personel servisi hizmetinden fiilen yararlanan kişi sayısının araç kapasitesinin yüzde 70’inin altında olması durumunda ilgili hatta servis sunumu yapılmayacaktır.

Personel servisi ihale şartnamelerinde araç yaşı kriteri belirlenirken model yılı yeni araçlar yerine maliyet tasarrufu sağlayacak şekilde 6/2/2004 tarihli ve 2004/6801 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşları Personel Servis Hizmet Yönetmeliği’ne uygun olarak model yılı yeni olmayan araçlara öncelik verilecektir.”

Söz konusu düzenlemeye karşı bazı memur sendikaları iptal davası açmış ve haksız olduğu iddiasında bulunmuştur.

Bu durum kamu personeli servis hizmetinin uygulama şekli ve sonuçlarının irdelenmesini gerektirmektedir. 

1. Kamu personeline servis hizmeti yasal olarak zorunlu mu?

Kamu personeline sağlanan sosyal ve mali haklar esas itibariyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer almakta olup, söz konusu kanunda devletin kamu personeline taşıma (servis) hizmeti sağlayabileceğine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, halihazırda kamu personeline sağlanan servis hizmetinin herhangi bir kanuni dayanağı bulunmamaktadır. Bu bağlamda söz konusu uygulama kanuna değil, memur sendikaları ile imzalanan toplu sözleşmeye istinaden yürütülmektedir. Bununla birlikte, söz konusu sözleşmeye göre de servis hizmetinin minibüs, otobüs vb. araç kiralaması yapılması suretiyle sağlanması zorunluluğu bulunmamaktadır. Kamu idareleri personele ilişkin servis hizmetini ilgili belediye ile anlaşmak suretiyle toplu kart, bilet vb. vermek suretiyle sağlayabilir.

2. Kamu personeline servis hizmetindeki suistimaller 

İlk olarak, personel servisi hizmeti ihale yoluyla sağlanmakta olup, ihale şartname ve sözleşmesinde taşıt araçlarının yaşı, kapasitesi ve diğer özellikleri yazılı olduğu halde uygulamada söz konusu özellikler yeterince kontrol edilmeden yüklenici firmalara ödemeler yapılmakta ve bu anlamda bu anlamda firmalara haksız kazanç sağlanmaktadır. 

İkinci olarak, personel hizmeti sağlanan kurumların çoğu şehir merkezinde bulunduğu ve dolayısıyla personelin metro, otobüs, minibüs vb. toplu taşıma araçlarla seyahati rahatlıkla mümkün olduğu halde personele servis hizmeti ihale yoluyla kiralanan araçlarla sağlanmaktadır. Bu bağlamda örneğin, 2023 yılı bütçesinden kamu personelinin servis hizmeti için ödenen tutar yaklaşık olarak 5 milyar TL olup, bu harcama kalemi 2024 yılının ilk 4 ayı itibariyle 2.6 milyar TL’yi bulmuştur. Akaryakıt ve taşıt aracı işletme maliyetlerindeki artış fiyat farkı ödemeleri vb. şekillerde servis maliyetinin daha da artmasına sebebiyet verecektir. 

Üçüncü olarak, kamu personeline servis hizmetinin minibüs, otobüs vb. taşıt aracı kiralaması yapılması suretiyle sağlandığı durumlarda belli bir güzergâhta personel servisi hizmetinden fiilen yararlanan kişi sayısı araç kapasitesine göre çok düşük kaldığı halde o hatta servis sunumu yapılmakta ve böylece kamu kaynağı israf edilmektedir. 

Son olarak, mesai saatinden önce kurumundan ayrılmak isteyen kamu personeli “servise yetişeceğim” bahanesiyle resmi mesai saatinden önce kurumdan ayrılmakta ve hatta bu nedenle servisler resmi mesai saatinden önce hareket etmektedir.

Sonuç;

Kamu personeline servis hizmeti yasal olarak zorunlu olmadığı gibi uygulamada suiistimal de edilmektedir. Bu nedenle, tasarruf tedbirleri genelgesinde söz konusu hizmetin sonlandırılmasının öngörülmüş olması kamu kaynaklarının korunması ve suiistimallerin ortadan kaldırılması açısından isabetlidir.