Kitapsever şehirler

Kitap okumak hayal gücünü arttırır, yaratıcılığı tetikler. Kitaplar muhtelif başlıklar altında belirli ve kapsamlı bilgi içerir. Okuyucu edindiği bilgileri başkalarıyla paylaşarak onları etkiler, yaşamı anlam kazanır. Kitaplar okuyucunun anını renklendirir; hem geçmişle hem de gelecekle köprü kurmasını sağlar. Okuyucu kitaptaki karakterlerle aynı duyguları paylaşır, o karakterin yaşamı okuyucunun zihninde hayat bulur. Kitap okurken kendini kaptırmak, belli bir süre için bile olsa dış dünya ile bağı kesmek stresi azaltır, olumlu ve yapıcı düşünceyi arttırır.

Kitap okumanın sayısız yararlarından bazılarını uzmanlar böyle dile getirmekte. Okumayı sevenler için “kitapsever” bir yerde, şehirde bulunmak ise büyük bir mutluluk. O kitapçıdan çıkıp diğerine girerken zamanın nasıl geçtiğinin farkına bile varmazlar. Araştırmacılar “kitapsever” bir şehrin ne anlama geldiği konusunda hemfikir değil; hangi özellik bir şehri diğerinden daha fazla “kitapsever” yapar, bu konuda kararsız kalmışlar ve kararı okuyucuya bırakmışlar:

- En fazla halk kütüphanesi olan şehir: Her 100 bin kişiye 11,5 kütüphane sayısı ile Varşova (Polonya) şehri ilk sırayı alıyor. Onu 11,2 ile Nanjing (Çin) ve 11,0 ile Seul (G. Kore) takip ediyor. Kütüphanelerden kitap alışverişi sayısı ile Tokyo (Japonya) inanılmaz bir rekora ulaşıyor; yılda 111,9 milyon!

- En fazla kitapçı olan şehir: Her 100 bin kişiye 41,9 kitapçı sayısı ile Lizbon (Portekiz) şehri ilk sırada yer alıyor. Onu 33,9 kitapçı sayısı ile Melbourne (Avustralya) şehri takip ediyor.

- En eski kitapçının olduğu şehir: Bu kategoride de Lizbon (Portekiz) ilk sırada yer alıyor. Şehirde yer alan “Livraria Bertrand” kitapçısı 1732 yılından beri faaliyette; bugün itibariyle tam 288 yıldır!

- En ilham verici şehir: Yazarlar için en ilham verici şehir kategorisinde Paris (Fransa) ilk sırada yer alıyor. Onu sırasıyla Buenos Aires (Arjantin), Mumbai (Hindistan), Kahire (Mısır) ve St. Petersburg (Rusya) takip ediyor.  

- Kitaplarda en fazla yer alan şehir: 8,500 kitapta yer alan New York (ABD) ilk sırada ve onu 4,000 kitapta yer alan Londra (İngiltere) izliyor.

- En fazla yazarı olan şehir: Araştırmayı yapanlar bu alanda güvenilir bir veriye ulaşamamış. Ancak, bir başka ilginç veri dikkati çekiyor: Reykjavik (İzlanda) şehrinde yaşayanların %10’u yaşamlarının bir döneminde bir kitap yazıyormuş. Şehir nüfusu 133,000 olduğuna göre şehirde 13,300 yazar yaşıyor! İzlanda dilinde bir deyiş var ki bu tespiti doğruluyor; "ad ganga med bok I maganum - herkes bir kitapla doğar”.

2021 yılı verilerine göre Türkiye, kitap okuma oranında 180 ülke arasında 140’ncı sırada. Kitap okuma oranı bir önceki yıla göre düşme göstermekte. Günde kitap okumaya ayrılan süre ortalama 1 dakika. Okumaktan uzak olmak düşünmekten uzak olmak, araştırmaya ve öğrenmeye kapalı olmak anlamına geliyor, diyor uzmanlar.

Yukarıda verilen örnekleri kendi şehirlerinize uyarlasanız ne sonuca varırsınız? Kütüphane sayısı, kitapçı sayısı gibi? Örneğin, şehriniz 1 milyon nüfuslu ve kitapçı sayısı 100 ise her 100 bin kişiye düşen kitapçı sayısı 10 olacak. Yeter mi?

Haftanın Köyü: URUENA, İSPANYA

URUENA İspanya’nın kuzeybatısında yer alan 200 nüfuslu bir köy. Ortaçağdan kalma surlarla çevrili, bağlar ve buğday tarlaları arasında yer alan bu köyün New York Times, BBC gibi haber kanallarında konu edilmesinin tek nedeni var; kitap. 200 nüfuslu köyde 12 kitapçı var.

Kitapçıların bir kısmı belli alanlarda kitaplar barındırıyor. Örneğin, bir tanesinde sadece boğa güreşleri üzerine yazılmış kitaplar bulunurken bir başkasında sadece şarap üzerine yazılmış kitaplar var. Bir diğerinde sadece çocuk kitapları yer alıyor. Köyde ayrıca eski yazı sanatı (kaligrafi) üzerine uzmanlaşmış bir de enstitü var. Onun yanında kitap ciltleme atelyesi (mücellithane) var. Bunlarla da kalmıyor, “Kitap ve Yazı Müzesi”, “Etnoğrafya Müzesi” ve “Müzik Müzesi” bulunuyor. Köy kitapseverler için mutlaka uğranması gereken yerler listesinin başında geliyor ve yılda yaklaşık 30,000 kişi tarafından ziyaret ediliyor. (Teresa de Lemus’a teşekkürlerimle…)