Lisanslı depo işletmeleri internet sitesi açmak zorunda mıdır?

Ümit IŞIK

Ticaret Başmüfettişi

1-Lisanslı Depo İşletmeleri

Tarım ürünleri ticaretini kolaylaştırmak, depolanması için yaygın bir sistem oluşturmak, ürün sahiplerinin mallarının emniyetini sağlamak ve kalitesini korumak, ürünlerin sınıf ve derecelerinin yetkili sınıflandırıcılar tarafından saptanmasını sağlamak, ürünlerin mülkiyetini temsil eden ve finansmanını, satışını ve teslimini sağlayan ürün senedi çıkartmak ve standartları belirlenmiş tarım ürünlerinin ticaretini geliştirmek amacıyla 10.02.2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kabul edilmiştir.

5300 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde;

- Tarım ürünlerinin sağlıklı koşullarda muhafaza ve ticarî amaçla depolanması hizmetlerini sağlayan tesisler “Lisanslı depo”,

- Tarım ürünlerinin depolanmasıyla iştigal eden ve Ticaret Bakanlığınca verilen geçerli bir lisans belgesine sahip anonim şirket şeklinde kurulan kuruluşlar “Lisanslı depo işletmesi” veya “lisanslı depo işleticisi”,

- Ürünlerin mülkiyetini temsil ve rehnini temin eden, lisanslı depo işleticisince nama veya emre düzenlenmiş, teminat olarak verilebilen, ciro edilebilen veya edilemeyen kıymetli evrak “Ürün senedi”,

- Depolama hizmetleri için ürününü lisanslı depoya teslim eden veya lisanslı depo işletmesince düzenlenen ürün senedini elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişi de “Mudî” şeklinde tanımlanmıştır.

5300 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde belirtildiği üzere, tarım ürünleri lisanslı depo işletmeleri Ticaret Bakanlığınca verilecek izinle anonim şirket şeklinde kurulmaktadır. Bakanlık, bu tür şirketlerin ana sözleşmelerini matbu olarak da düzenleyebilmektedir.

Yine 5300 sayılı Kanun ve buna ilişkin alt düzenlemelere göre;

- Lisanslı depo şirketlerinin hem kendi depoları veya diğer taşınmazları ile ilgili işlemleri (kiralama, satış vb.) yapabilmeleri hem de Şirket ortaklarının ve ortaklık paylarının değiştirilebilmesi veya şirkete yeni bir ortak alınabilmesi için Ticaret Bakanlığından izin alınması gerekmektedir. Ticaret Bakanlığından izin alınmadan yapılan işlemler geçerli değildir.

-  Lisanslı depo şirketlerinin işlemlerinin mevzuata ve kurallara uygun olarak düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak ve depolanmış ürünün korunmasında gerekli dikkati ve özeni göstermek görevi bu şirketlerin Yönetim Kurulu üyelerine aittir.

- Lisanslı depolara ürün teslim edilmesi sırasında düzenlenen elektronik ürün senetleri(ELÜS) ile ürünün mudi tarafından lisanslı depodan alınması sonucu iptal edilen elektronik ürün senetleri Merkezi Kayıt Kuruluşu AŞ tarafından kayıt altına alındığından kayıtlara göre belli bir tarihte lisanslı depoda olması gereken ürün miktarları anlık olarak MKK AŞ kayıtlarından izlenebilmektedir. MKK AŞ kayıtlarına göre lisanslı depoda olduğu görülen ürünlerin fiilen depolarda olup olmadığının tespiti de Ticaret İl Müdürlüklerince ayda en az bir defa rastgele yapılan sayımlarla tespit edilmekte, MKK AŞ kayıtları ile tespit tutanakları arasında fark olduğunun anlaşılması halinde ise Ticaret Bakanlığınca gerekli incelemeler başlatılmaktadır.

- Fon, lisanslı depo işletmeleri ve yetkili sınıflandırıcıların yöneticileri, denetçileri ve personeli ile bu Kanun kapsamında lisans alan diğer ilgililer; bunların işlem ve faaliyetlerine, ürün ve ürün senetlerine, para ve mallarına, evrak, rapor, hesap, kayıt ve defterlerine ve diğer başka belgelere ilişkin işledikleri suçlardan dolayı ceza sorumluluğu bakımından kamu görevlisi sayılırlar. Bunlar tarafından düzenlenen evraklar, Türk Ceza Kanununun tatbiki bakımından resmî evrak olarak kabul edilir.

- Lisanslı depo işleticisinin, mudîler ile yapacağı sözleşmede öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı ortaya çıkan zararların tazmin edilebilmesi amacıyla, tüzel kişiliği haiz Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu kurulmuştur. Zarar ortaya çıkması durumunda bu zararın Fon tarafından giderilmesini sağlamak için lisanslı depo işletmek üzere lisans almak için müracaat edenlerden Bakanlıkça depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin %15’inden az olmamak üzere teminat (nakit para, banka teminat mektubu, gayrimenkul rehni, sorumluluk sigortası veya kefalet sigortası) alınmaktadır.

2-Bağımsız Denetim

6102 sayılı T.Ticaret Kanunu ile 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümleri çerçevesinde bağımsız denetime tabi şirketler ve denetime tabi olma şartları bazı kriterlere bağlanmıştır.

Bilindiği üzere 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 397/4 maddesi uyarınca bağımsız denetime tabi olacak şirketler “Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair 6434 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı” ile belirlenmiştir.

Bu çerçevede, Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair 6434 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (Karar) uyarınca Karara ekli (I) sayılı listede belirtilen şirket ve kuruluşlar bağımsız denetime tabidir. (I) Sayılı Listenin 5 inci sırasında ise “5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre kurulan lisanslı depo işletmeleri ile 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanununa göre kurulan umumi mağazalar” sayılmış olup bu şirketler hiçbir ölçüte tabi olmadan doğrudan bağımsız denetime tabidir.

3-İnternet Sitesi Açmak Zorunda Olan Şirketler

6102 sayılı Kanunun “İnternet Sitesi” başlıklı 1524 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında aynen; “397 nci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca denetime tabi olan sermaye şirketleri, kuruluşlarının ticaret siciline tescili tarihinden itibaren üç ay içinde bir internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü şirketçe kanunen yapılması gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. İnternet sitesinde yayımlanacak içerikler, bu Kanunda belli bir süre belirtilmiş ise bu süre içinde, belirtilmemiş ise içeriğin dayandığı işlemin veya olgunun gerçekleştiği tarihten, tescil veya ilana bağlandığı durumlarda ise tescil veya ilanın yapıldığı tarihten itibaren en geç beş gün içinde, şirketin kuruluşundan internet sitesi açılıncaya kadar geçen sürede yayımlanması gereken içerikler de bu sitenin açıldığı tarihte siteye konulur” denilmiştir.

Yukarıda yer alan fıkrada öngörülen yükümlülüklere uyulmaması, ilgili kararların iptal edilmesinin sebebini oluşturmakta, Kanuna aykırılığın tüm sonuçlarının doğmasına yol açmakta ve kusuru bulunan yöneticiler ile yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna neden olmaktadır.

Öte yandan 6102 sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunlarda veya idari düzenlemelerde daha uzun bir süre öngörülmedikçe, şirketin internet sitesine konulan bir içerik, üzerinde bulunan tarihten itibaren en az altı ay süreyle internet sitesinde kalmak zorunda olup, aksi hâlde konulmamış sayılmaktadır.

Dolayısıyla 6434 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca Karara ekli  (I) Sayılı Listenin 5 inci sırasında sayılan “5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre kurulan lisanslı depo işletmeleri” bağımsız denetime tabi olup bu Şirketler 6102 sayılı Kanunun 1524 üncü maddesi uyarınca internet sitesi açmak zorundadır.

İnternet sitesi açılmaması halinde ise 6102 sayılı T.Ticaret Kanununun 562 nci maddesinin 12 nci fıkrasında yer alan, “1524 üncü maddede öngörülen internet sitesini oluşturmayan şirketlerin yönetim organı üyeleri, yüz günden üçyüz güne kadar adli para cezasıyla ve aynı madde uyarınca internet sitesine konulması gereken içeriği usulüne uygun bir şekilde koymayan bu fıkrada sayılan failler yüz güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.” hükmü gereği faillerin adli para cezası ile cezalandırılması söz konusudur.