Merkez Bankası'nın Hazine'yi fonlamasında sınıra ulaşıldı

Hazine, Merkez Bankası’ndan fonlama limitini doldurdu. Doğrudan ve dolaylı Hazine fonlaması, ağustos ayı sonunda 90 milyar sınırına yükselerek bilanço aktif büyüklüğünün yüzde 12,6’sına çıktı. Söz konusu oran, bu yılın başına kadar uzun dönem boyunca yüzde 2-3 aralığında seyrediyordu. TCMB’nin 89,2 milyar lira seviyesine çıkan menkul kıymetler portföyünün, değerlemeyle birlikte 21 milyar lira civarındaki bölümünü Piyasa Yapıcı bankaların İşsizlik Sigortası Fonu'ndan satın aldıkları DİBS'lerden yapılan alımlar oluşturdu. Yüzde 10’luk yasal limit dışında tutulan bu tutar hariç tutulduğunda, kalan 70 milyar liraya yakın Hazine fonlaması, TCMB aktif büyüklüğünün yüzde 9,7’sine ulaşıyor. Hazine fonlanmasında bu yıl gelinen seviye, TCMB’den borçlanmaya ilişkin kısıtlamaların bulunmadığı 2001 krizi öncesi alınmış vadeli DİBS’lerin muhasebeleştirildiği dönemler hariç olmak üzere tarihi rekor seviyeleri ifade ediyor. 2001 krizi sonrasında yapılan düzenlemeyle TCMB’nin Hazine’yi doğrudan (kısa vadeli avans-DİBS) yoluyla fonlaması uygulamasına son verildi. Açık piyasa işlemleri (APİ) fonlaması sadece bir para politikası aracı olarak kullanılabilecekti. Diğer ifadeyle, TCMB’nin, Hazine’nin ya da bir başka kurumun ilk ihraçlarından tahvil/bono birinci piyasada satın alınması mümkün olamayacaktı. Hazine fonlaması önceden ilan edilen miktarlarla yapılmış, 2019 yılı için ikincil piyasa üzerinden fonlama tutarı 19 milyar lira olarak belirlenmişti. Ancak 2020 yılı para ve kur politikası metninde, APİ portföy büyüklüğü (Hazine’yi fonlama) nominal tutar yerine bilanço aktif büyüklüğünün yüzde 5’i olarak belirlendi. Daha sonra bu oran koronavirüs tedbirleri kapsamında azami yüzde 10’a çıkarıldı. İlave olarak da Piyasa Yapıcı bankalara İşsizlik Sigortası Fonu’nda satın aldıkları DİBS’leri TCMB’ye satma imkanı getirilerek bu alımlar limitlerin dışında tutuldu ve böylece yüzde 10’luk fonlama sınırının aşılmasının yolu açıldı. Nisan ayı içinde bu bankalardan toplam 20,6 milyar liralık DİBS satın alındı ve ağustos sonu itibariyle 90 milyar liraya ulaşan Hazine fonlaması, 711 milyar liralık aktif büyüklüğünün yüzde 12,6’sına ulaştı.