Ocak enflasyonu yüksek ama yüzde 30’a indirebiliriz

Ocak ayı enflasyonu beklenenin üzerinde gerçekleşti: Yüzde 5. Neresinden bakarsanız yüksek. Türkiye’nin orta vadeli yıllık (12 aylık) enflasyon hedefi yüzde 5. “Bundan sonra fiyatlar sabit kalmalı ki, orta vadeli hedefimiz tutsun” demeyeceğim elbette; sonuçta adı üstünde ‘orta vadeli’ hedef. Ama durumun sevimsizliğini göstermek için hatırlatmakta yarar vardı; ben de öyle yaptım.  Yine başka bir hatırlatma: Aylık enflasyonumuz Euro Bölgesi’ndeki ya da ABD’deki 12 aylık enflasyonun iki katı. Tamam, onlar başka bir enflasyon evreninde yaşıyorlar;  yapılan bu karşılaştırma da uygun olmayabilir. Ayağımı yere basmak için başka kıstaslara başvurayım.

Merkez Bankası’nın yıl sonu tahmini yüzde 21. Yıllık enflasyon hedefi yok; Merkez Bankası “tahminimi ara hedef olarak alın” diyor. Bu hedefe ulaşılması neredeyse imkânsız hale geldi. Bundan sonra aylık ortalama enflasyonlarının yüzde 1,3 olması gerekiyor ki tahmin tutsun. Ya da farklı biçimde söylemek gerekirse, yılın kalan on bir ayında gerçekleşecek enflasyon yüzde 15,2 olmalı. 2004-2019 döneminin yıllık ortalama enflasyonu yüzde 9,5. Bu dönemin ocak aylarının ortalama enflasyonu ise yüzde 1,1.  Saçma para politikası Eylül 2021’de başlamış, Haziran 2023’e kadar sürmüştü. Bu dönem öncesindeki (2004-2020) yıllık enflasyon ortalaması yüzde 9,8,  ortalama ocak enflasyonları ise yüzde 1,2.  Tahminin üst sınırı olan yüzde 26’da kalması için ise bundan sonraki aylık ortalama fiyat artışlarının yüzde 1,67 olması gerekiyor. Bir fikir vermesi için 2004-2025 döneminde ocak aylarında gerçekleşen enflasyonları, 2004-2021 ve 2022-2025 ortalamalarını grafikte veriyorum. Bu değerlendirme, bundan sonra işimizin ne kadar zor olduğunu gösteriyor.

Enflasyon pazarlık gücü olmayanların gelirlerini eritiyor

Grafik, elbette bir de para politikasında saçmalamanın başımıza nasıl büyük dertler açtığının da göstergesi. 2004-2021 dönemindeki Ocak enflasyonları nerede; sonraki dönemin ortalaması nerede? Asgari ücret, TÜRK-İŞ’in hesapladığı açlık sınırının altına şimdiden düştü. Emekli maaşları artışının yaklaşık yarısı ocakta buharlaştı. Enflasyon asıl bu nedenle bir bela. Pazarlık gücü olmayanların gelirlerini eritiyor.

Yine de enseyi karartmamak gerekiyor. Birincisi yüzde 5 olmasa da en azından yüzde 4 gibi bir ocak ayı enflasyonu Merkez Bankası’nın birkaç ay öncesinden beklediği değerdir. İkincisi, para politikasında sıkı durur ve bütçe gelirlerini artıran ve yükü de adil dağıtan bir maliye politikasına yönelirsek, eksik programla bile 2025’i yüzde 30’a yakın bir yerde tamamlayabiliriz. İş ki dış koşullar bozulmasın ve programı güçlendirmek yerine para politikasında eskiye dönmeyelim. Dönersek, grafiğin dikey eksenini gökyüzüne doğru uzatmak gerekir çünkü.