Ödemeler dengesinde yüksek tansiyon sürüyor
Cari işlemler açığı 2023 yılını 2022’ye göre 3,94 milyar dolarlık bir düşüş ile 45,15 milyar dolar olarak kapattı. 2022’deki 49,09 milyar dolarlık cari açık, son 10 yılın en yüksek cari açığı idi, 2023 de en yüksek ikinci cari açık miktarı oldu. Yani cari açıktaki sınırlı azalma, bir rahatlama yaratamıyor. Gerek yıllık verilere gerekse son aylara ait gelişmelere baktığımızda hala ortada iç açıcı bir durum yok:
- Yıllık cari açıkta az da olsa bir gerileme var gözükse de bu izlenen ekonomi politikalarından kaynaklanmıyor. Tersine cari işlemlerin yapısında düzelmeden çok bozulma oluğu söylenebilir. Çünkü dış piyasalardaki gelişmeler sayesine enerji ithalatının faturasında 2022’yegöre 27,43 milyar dolarlık ciddi bir düşüş yaşandı. Enerji kaleminde ortaya çıkan bu fırsatı hesaba katarsak dış ticaretin ana gövdesinde düzelme yerine 23,5 milyar dolarlık bir kötüye gidiş olduğu ortaya çıkıyor.
- Sermaye hareketleri cephesindeki yıllık rakamlar da ekonomide güven ortamı yaratılamadığına işaret ediyor. Yabancılar ilgili ama hala çok temkinli bir duruş içinde. Yerleşiklerde ise hala güven havası hakim olmuş değil. Döviz rezervlerindeki 2 milyar dolarlık erime de bunun göstergesi.
- Yabancıların getirdiği kaynak miktarında 15,75 milyar dolar ve yüzde 46,5’lik hatırı sayılır bir artış var. Yabancıların getirdiği kaynak miktarı 49,64 milyar dolar ile önceki yılların oldukça üzerinde. Buna karşın içyapısı hala güvensizlik halinin sürdüğüne işaret ediyor.
- Doğrudan yatırımlar, 2022’ye göre yüzde 22.1 ve 3 milyar dolar azalarak 10.64 milyar dolara düştü. Yabancıların gayrimenkul alımları duraklayınca doğrudan yatırım girişi de düşmüş oldu.
- Yabancı sıcak para girişi 18,77 milyar dolar ve yüzde 92,8’i bulan bir artışla 39 milyar doları buldu. Ancak bunun da 27,66 milyar dolar ile yüzde 70’ten fazlası mevduat. Mevduatın da 13,51 milyar dolar ile hemen hemen yarısı Merkez Bankası’nın siyasi ilişkilerle bulduğu kaynak.
- Hisse senedine 1.39 milyar dolar gibi sınırlı bir yabancı girişi var. Yabancıların tahvil alımı 9.95 milyar doları bulmuş vaziyette ama bunun da büyük bölümü yurtdışı ihraçlardan oluşuyor. İçerde tahvil piyasasındaki alımlar hala cılız düzeyde.
- Yurtiçi yerleşiklerin sermaye hareketlerinin yabancılardan bile güvensiz olduğu söylenebilir. Yerliler, 2023’te 5,96 milyar doları doğrudan yatırım, 6,48 milyar doları portföy yatırımı olmak üzere 12,44 milyar doları yurtdışına çıkardılar. Ayrıca daha çok yerli sıcak paranın sisteme giriş çıkışını yansıtan kaynağı belirsiz dövizde de 10,7 milyar dolarlık çıkış var.
- Yatırım hareketlerinde kaynaklarını yurt dışına çıkartmayı tercih eden yerlilerin dışarıdan kaynak getirdiği tek araç dış krediler olmuş. Cari açığı finanse edebilmek için bankalar 7,25 milyar dolar, reel kesim ise 8,61 milyar dolar dış kredi borçlanması yapmış.
Sonuç olarak yabancı sıcak para hemen çıkacak şekilde temkinli bir giriş yaparken, yerli sıcak para dışarıya veya sistem dışına çıkmayı tercih etmiş. Ne yabancıların ne de yerlilerin gözünde istenen güven yaratılabilmiş değil.
