Ümit IŞIK - Ticaret Başmüfettişi

Milli ekonominin ve ticaretin gereklerine ve kamu yararına uygun olarak Türkiye sınırları içinde her türlü ölçü ve ölçü aletlerinin doğru ayarlı ve uluslararası birimler sistemine uygun olarak imalini ve kullanılmasını sağlamak amacıyla 21.01.1989 tarihli Resmi Gazete’de 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu yayımlanmıştır.

Anılan Kanunda birçok ölçü aleti tanımlanmış olup tartı aletleri de bunlardan birisidir. Tartı aletlerinin piyasaya arzına ilişkin işlemleri, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümlerine tabidir. Yine bu hususta Avrupa Birliği mevzuatından uyumlaştırılan Ölçü Aletleri Yönetmeliği (2004/22/AT) ve Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği (2009/23/AT) olmak üzere uygulamaya ilişkin iki önemli düzenleme bulunmaktadır.

Öte yandan tartı aletlerinin muayene işlemleri ile bu muayeneleri yapanların ve tartı aletlerini kullananların görev, yetki ve sorumlulukları 04.09.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Tartı Aletleri Muayene Yönetmeliğinde düzenlenmiştir

Tartı Aletlerinin Periyodik Muayenesi

Tartı Aletleri Muayene Yönetmeliğine göre, tartı aletlerine ilişkin, ilk muayene, periyodik muayene, ani muayene, şikayet muayenesi, stok muayenesi şeklinde muayeneler yapılmakta ve tartı aletlerinin piyasaya arzından sonra bu Yönetmelik kapsamındaki muayene işlemlerinin yaptırılmasından kullanıcı sorumlu olmaktadır.

Periyodik muayene iki yılda bir olmak üzere yapılan genel muayenedir. Muayene süresi, tartı aletinin damgalandığı yıldan itibaren başlanarak yıl olarak hesaplanır. Damga süresini doldurmuş tartı aletlerinin periyodik muayeneleri için, kullanıcılar tarafından sürenin dolduğu yılı takip eden yılın Ocak ayının başından Şubat ayının sonuna kadar periyodik muayene için dilekçe verilmesi gerekmektedir.

Muayene için müracaatta bulunanlara, muayene gününü belirten bir belge verilir. Grup merkezi belediye ölçüler ve ayar memurlukları muayeneler için bir program düzenler ve bu programı 31 Mart’a kadar bağlı bulunduğu il müdürlüğüne onaylatıp muayeneleri yıl sonuna kadar gerçekleştirirler.

Taksilerde kullanılan ve yine bir ölçü aleti olan Taksimetre Cihazlarının periyodik muayene geçerlilik süresi bir yıldır. Bu nedenle taksici esnafının, her yıl (ya da tarife değişikliğinde) taksimetrelerinin periyodik muayenesini yaptırması gerektiğini artı bir bilgi olarak belirtmeliyiz.

Periyodik Muayene Başvuru yerleri

-İki yıllık periyodik muayene süresini doldurmuş otomatik tartı aletleri, tartım kapasitesi 2000 kg ve altında olan okuma çıktı verebilme veya başka elektronik cihazlarla bağlantılı çalışabilme özelliğine sahip III. ve IV. sınıf otomatik olmayan elektronik tartı aletleri ile I ve II. sınıf otomatik olmayan tartı aletleri için Yetkili Muayene Servislerine,

-01.10.2019 tarihli ve 30915 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Su dışındaki Sıvılar için Ölçme Sistemleri ile Bazı Ölçü ve Tartı Aletlerinin Muayene Yönetmeliği” ile 01.01.2020 tarihinden itibaren Türk Standartları Enstitüsü yetkilendirilmiş olup, bahse konu ölçü aletleri için Türk Standartları Enstitüsüne(TSE),

-Belediyelerce tespit edilecek yer ve günlerde kurulan, üretici ve pazarcılar tarafından malların doğrudan tüketicilere perakende olarak satıldığı açık veya kapalı pazar yerlerinde kullanılan ve tartım kapasitesi 2000 kg ve altında olan, III ve IV. sınıf otomatik olmayan elektronik tartı aletleri, yay ve elektronik tertibatı bulunmayan tartım kapasitesi 2000 kg ve altında olan mekanik tartı aletlerinden; a) Masa terazileri, b) Asma teraziler, c) Tek kollu kantarlar, d) İbreli teraziler (Pazaryerlerinde bulunan tartım işlerinde kullanılan teraziler) için bağlı bulunulan Belediyelere,

-10 yıllık damga süresini doldurmuş elektrik, su ve doğalgaz sayaçları ve tartım kapasitesi 2000 kg’ın üzerinde olan otomatik olmayan tartı aletleri ve diğer tartı aletleri için Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüklerine,

başvurulması gerekmektedir.

Süresinde Muayene Yaptırmamanın Cezası

3516 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine göre “d) Damgası kopmuş, bozulmuş, periyodik muayene zamanında müracaat edilmemiş veya damga süresi geçirilmiş veya damgaları iptal edilmiş ölçü ve ölçü aletlerinin kullanılması, satışa arzı veya satılması, alım satım yerlerinde bulundurulması, damgaları iptal edilmiş ölçü ve ölçü aletlerinin, tamirlerinden sonra tekrar muayene ve damga yaptırılmadan sahiplerine teslimi,” yasaklanmıştır.

Yasağa aykırılık halinde aynı Kanunun “İdari cezalar” başlıklı 15/c maddesinde düzenlenen “(…)Damgası kopmuş, bozulmuş, damga süresi geçmiş ölçü aletini kullanan kişiye, ölçü aletinin türüne ve kullanıldığı işin niteliğine göre beşyüz Türk Lirasından onbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. Ayrıca bu ölçü aletlerine el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.”

hükmüne göre idari para cezası verilecektir.

3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu’nun 15 inci maddesine istinaden uygulanan idari para cezaları, Kabahatler Kanunu’nun 17 nci maddesinin yedinci fıkrasına göre artırılarak, 01.01.2024 tarihinden geçerli olmak üzere yeniden belirlenmiş ve periyodik muayenesini zamanında yaptırmayan kişi için 3.218 ila 64.352 TL arasında değişen miktarlarda idari para cezası öngörülmüştür.

Öte yandan, ayarının doğru olmadığını bildiği aletle ölçü yapan ve bu suretle haksız menfaat temin eden kişi, Türk Ceza Kanunu’nun dolandırıcılık suçuna ilişkin hükümlerine göre cezaya muhatap olabilecektir.

Sonuç olarak, ölçü ve ölçü aletlerinden (tartı aletleri) muayene ve damgalama süresi bitenlerin sahiplerince 29 Şubat 2024 Perşembe günü mesai bitimine kadar ölçü ve ölçü aletinin kullanım durumuna göre Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüklerine, Grup Merkezi Belediye Ölçüler ve Ayar Memurluklarına veya Yetkili Muayene Servisleri ile Türk Standartları Enstitüsüne(TSE) ölçü ve ölçü aletinin cinsi, markası, numarası ve kapasitesi belirtilerek müracaat etmeleri gerekmekte olup aksi halde 64.352 TL’ye kadar idari para cezası uygulanması söz konusu olacaktır.