Şirketlerin döviz açık pozisyonu bitti
Ferda Besli
2017 yılı sonunda 188 milyar USD olan dövizdeki açık pozisyonunun 2023/Mart ayı itibariyle düzeltilmiş açık pozisyonu 6.5 milyar USD’dır. Düzeltilmemiş hali ile bu rakam 90.3 milyar USD’dır. Yıllarca döviz faizlerinin düşük olmasından kaynaklı olarak şirketler kredi kullanımında döviz kredilerini tercih ettiler. 188 milyar USD döviz açık pozisyonu nasıl artıya döndü?
Şirketlerin döviz varlıkları 169 milyar USD
1. FX mevduatı yurt içi 88.6 milyar USD, yurt dışı 15.8 milyar USD olmak üzere 104.4 milyar USD.
2. Yurt dışı yatırımlar 22.1 milyar USD
3. İhracat alacakları 40.5 milyar USD 4. Menkul Değerler 2 milyar USDToplam döviz varlığı 169 milyar USD.
Döviz Yükümlülükleri toplamı ise 259.3 milyar USD
1. Nakit FX Krediler: 217.6 milyar USD
2. İthalat Borçları: 41.6 milyar USD
Döviz Açık pozisyonu - 90.3 milyar USD
Düzeltilmiş Açık pozisyon, Enerji ,Altyapı ve Diğer Proje Kredileri: + 45.9 milyar USD KKM Şirketler:* + 50.9 milyar USD Toplam: + 96.8 milyar USD
Düzeltilmiş açık pozisyon + 6.5 milyar USD
123.3 milyar USD’a denk gelen KKM’ın % 41.4’ü (*Tüzel kişilerin toplam mevduat içindeki payı) şirketlere ait olduğu ve 52 milyar USD olan proje finansmanının ticari gayrimenkul hariç enerji ve altyapı amaçlı olan projelerin döviz karşılığı olduğu varsayılmıştır. Bu durumda şirketlerin döviz açık pozisyonu kalmamıştır. 2017 yılında Kamu’nun toplam döviz borcu 138.7 milyar USD ve toplam 451 milyar USD olan ülkemiz döviz borçları içindeki payı % 31, Özel sektörün (Banka+Şirketler) %69 idi. 2022 yılı sonu itibariyle FX borçlanmada çok önemli transformasyon gerçekleşti beş yıl içinde. Toplam FX kredileri 2017’e göre % 2 artarak 459 milyar USD’a ulaşırken özel sektörün FX kredileri % 23 azalmış, Kamu’nun ise % 58 artarak 219.7 milyar USD’a ulaşmıştır. Öte yandan 123.3 milyar USD olan KKM bu rakama dahil değildir. Yurt dışı borçlanmada en hızlı düşüş bankalarda yaşanmıştır. 2017 yılında 166.5 milyar USD olan dış borçlanma 2022 yılı itibariyle % 47 azalarak 87.6 milyar USD olmuştur. Sonuç olarak, son 5 yılda reel sektör döviz risklerinden hızla uzaklaşırken, TCMB’nin uyguladığı “ Liralaşma" stratejisi şirketlere risk yönetimi için fırsat sağlamıştır. Şirket ve bankalardaki iyileşmeye karşın Kamu’nun döviz riskleri artmıştır. Bundan böyle kurlardaki artışın şirket bilançolarına ve üretiminin % 32’ini ihraç eden sanayici firmalara fırsat yaratacağını düşünüyorum.