Nisan ayı tüfe oranları

ZAFER ÖZCİVAN

EKONOMİST-YAZAR

Kırılgan bir ekonomiye sahip olduğumuz için geçen ay yaşadığımız olaylar nedeniyle borsadan yabancıların çıkması, döviz kurlarını kontrol altında tutmak amacıyla TCMB’nin zorunlu olarak aradan geçen 40/50 günlük dönemde 50 milyardan fazla satış yapması sonucu TCMB’nin döviz rezervlerinin önemli miktarda azalması, politika faizlerinde daha önce oluşan dezenflasyon ortamı nedeniyle düşme beklenirken 350 baz puan arttırılarak %46 seviyesine gelmesi, gecelik borç verme faizinin %49 a çıkması gibi nedenlerle nisan ayı enflasyon oranının yüksek geleceğini (%3/3.5 arası) tahmin etmiştik. Tahminlerimiz doğrultusunda nisan ayı aylık enflasyonu %3, yıllık enflasyon ise%37,86 olarak TÜİK tarafından açıklandı.

Geçtiğimiz mart ayında (bir önceki ay) aylık enflasyon %2,46, yıllık ise 38,10 olarak verilmişti. Yani geçen aya göre aylık fiyatlar 0,54 artmış; yıllık enflasyon ise 0,24 puan azalmış gözüküyor. Ancak TÜİK hesaplamalarına ne kadar güvenmesek de bir devlet kurumu olduğu için bu kuruma güvenmek, hesaplamalarda kurumun verilerini baz almak durumundayız. Son birkaç yıldır TÜİK tarafından verilen enflasyon verilerinin gerçekle ilgisi olmadığı açıktır. Çünkü çarşıda, pazarda, markette yaşadığımız açıklanan verinin neredeyse iki katıdır.

Nisan ayı enflasyon verilerinde başta akaryakıta yapılan art arda zamlar, elektrik fiyatları ve en önemlisi sürekli yükselen gıda fiyatlarına etkisi az olarak dikkate alındığı ve söz konusu fiyat değişimlerinin mayıs ayına kaldığı gözlenmektedir.

2025 yılı sonu hedefi olan %24/29 oranına ulaşmak son derece zordur. Yılbaşından bu yana yaşadığımız oran %13,36 olduğuna göre ve yıl sonuna sekiz ay kaldığı göz önüne alınırsa kalan sürede aylık enflasyon oranı %1,1 -1,16 olarak gerçekleşmesi gerekecektir ve bunun da oluşması mümkün değildir. Çünkü yükselen kredi maliyetleri sebebiyle üretim maliyetleri artacak, işsizlik de çoğalacaktır.

Önemli bir gerçek de maaş ve ücretlerde yaşanan alım gücünün azalmasıdır. Asgari ücret ve emekli maaşlarının yaşanan kayıplardan dolayı yıl ortasında ikisine de değişimi zorunlu kılmaktadır.22104 TL olan asgari ücretten yılbaşından nisan sonuna kadar yaşanan enflasyon oranını düştüğümüzde kayıp 2954 TL, en düşük emekli maaşını da aynı yöntemi kullandığımızda da 1934 TL kayıp yaşanmıştır. Emekli maaşları yıl ortasında ele alınacaktır ama koşullar böyle iken asgari ücretin de gözden geçirilmesi bir zorunluluktur. Yoksulluk oranı giderek artan ülkemizde emekli maaşları bir yana asgari ücret, açlık sınırının altında kalmıştır ve alım gücü düşmektedir.

Ramazan ayının girmesiyle başlayan ve günümüzde de devam eden gıda fiyatlarındaki artış, önümüzdeki süreçte de devam edecektir. Bu yıl ülkemizde yaşanan don olayları nedeniyle sebze ve meyve üretimindeki kayıp %75 civarındadır ve doğal olarak arz ve talep kanunu gereği önümüzdeki yaz aylarında gıda enflasyonu da yükselecektir.

Bir diğer konu ise bildiğiniz üzere döviz kurları sürekli olarak merkez bankasının müdahalesi ile kontrol altında tutulmaya çalışılmaktadır. Ancak rezervlerimiz malum sebepler nedeniyle önemli miktarda azaldığı için kurlar serbest bırakılabilir, bu da enflasyonun yükselmesi demektir. Son açıklanan TCMB kararları da gösteriyor ki dolarizasyonu önlemek, bankalara zorunlu karşılıkların arttırılmasını sağlamak, ihracatçıların gelirlerinin %35 ini TCMB ye satma zorunluluğu getirmek son derece doğru kararlardır ama önemli olan ekonomide güven unsurudur. Ekonomik güven gerek yurtiçi gerek yurtdışı yatırımcılar için son derece önemlidir. Önümüzdeki süreç için birtakım belirsizliklerin ortadan kaldırılması elzemdir.

Kira artış oranları da nisan ayı için yıllık (12 aylık ortalama enflasyon oranı olan) %48,73 olarak uygulanacaktır. Yıllık enflasyon %37,86 olduğu halde kira artış oranının %48,73 olması özellikle dar ve sabit gelirli vatandaşlarımız için tezat bir durumdur.

TÜİK tarafından verilen nisan ayı TÜFE oranlarının detayları aşağıdadır.

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %37,86 arttı, aylık %3,00 arttı

TÜFE'deki (2003=100) değişim 2025 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %3,00 artış, bir önceki yılın aralık ayına göre %13,36 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %37,86 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %48,73 artış olarak gerçekleşti.

TÜFE gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık %36,09 arttı

En yüksek ağırlığa sahip 3 ana harcama grubunun yıllık değişimleri; gıda ve alkolsüz içeceklerde %36,09 artış, ulaştırmada %22,76 artış ve konutta %74,07 artış olarak gerçekleşti. İlgili ana grupların yıllık değişime olan etkileri ise gıda ve alkolsüz içeceklerde %9,21, ulaştırmada %3,84 ve konutta %9,98 oldu.

TÜFE gıda ve alkolsüz içeceklerde aylık %2,01 arttı

En yüksek ağırlığa sahip 3 ana harcama grubunun aylık değişimleri; gıda ve alkolsüz içeceklerde %2,01 artış, ulaştırmada %3,80 artış ve konutta %4,66 artış olarak gerçekleşti. İlgili ana grupların aylık değişime olan etkileri ise gıda ve alkolsüz içeceklerde %0,51, ulaştırmada %0,57 ve konutta %0,74 oldu.

Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5'li Düzey) 2025 yılı Nisan ayı itibarıyla, 18 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 4 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 121 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

Özel kapsamlı TÜFE göstergesi (B) yıllık %36,81 arttı, aylık %3,10 arttı

İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'deki değişim, 2025 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %3,10 artış, bir önceki yılın aralık ayına göre %12,71 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %36,81 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %47,82 artış olarak gerçekleşti.

Yukarıda TÜİK verilerini baz alarak yorumlamaya çalıştım. Ancak her platformda belirttiğim gibi hesaplamalarımızda TÜİK kurumunu baz almak durumundayız. Çünkü başta maaş ve ücretler olmak üzere kurumun verileri ile değerlendirilmektedir.

Bir de ENAG rakamlarına bakmak gerekli ise;

Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5'li Düzey) 2025 yılı Nisan ayı itibarıyla, 18 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 4 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 121 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

Özel kapsamlı TÜFE göstergesi (B) yıllık %36,81 arttı, aylık %3,10 arttı

İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'deki değişim, 2025 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %3,10 artış, bir önceki yılın aralık ayına göre %12,71 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %36,81 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %47,82 artış olarak gerçekleşti.