TikTok’un Hindistan’dan kovulması Türkiye için fırsat
16 Haziran 2020’de Hindistan ve Çin askerleri Himalaya Dağları’ndaki Galwan Vadisi’nde çatıştı. İki ülke arasındaki ateşkes koşulları gereği bölgeye ateşli silah sokulamadığı için çatışmada baltalar ve kaya parçaları kullanıldı. Gelen haberlere göre 20 Hint askeri dövülerek öldürüldü. Çinlilerin ne kadar zayiat verdiği bilinmiyor.
Hindistan Taş Devri’nde başlayan çatışmayı iki hafta sonra internete taşıdı: Hindistan’da Çin menşeli 59 internet uygulaması yasaklandı. Bunların başında TikTok geliyor. TikTok’un Hindistan’da 200 milyondan fazla kullanıcısı var. 20 milyondan fazla takipçisi olan ondan fazla Hintli TikTok fenomeni var. Sadece TikTok üzerinden çalışan EduTok diye eğitim platformu bile geliştirilmiş. Yani TikTok Hindistan’da sosyal hayatın ve ekonominin önemli bir parçası haline gelmiş. Ancak Hindistan hükümeti internet uygulamalarının “olmazsa olmaz” olmadığına karar verdi. Tam tersine internetin Çin’e karşı kullanılabilecek bir silah olduğunu gördü. Bakalım 200 milyon TikTok kullanıcısı ne tepki verecek? Bizdeki tartışmalar açısından takip etmekte fayda var.
Hindistan daha önce ABD'li internet şirketlerine karşı da stratejik politikalar uygulamıştı. Mesela Amazon’un Hindistan pazarına girmesine izin vermeden önce üç yıl Hintli KOBİ’lerin ürünlerini dünyaya satmasını zorunlu tutmuştu. Bir kez pazara girince Amazon’un aynı ürünü hem kendi markasıyla satıp hem de pazaryerinde yerli tüccarlara sattırıp ikisi arasındaki rekabeti bozması kesinkes yasaklandı. Facebook’un ödeme sistemi geliştirirken veri yerlileşmesi zorunlu tutuldu. Sonra da Facebook, Hindistan’ın en büyük internet platformu Jio’ya 5 milyar dolar yatırım yapmaya “zorlandı".
Hindistan, Amerikan ve Çin internetleri arasında bir tercih yapmıyor. Her iki ülkeye ve şirketlerine karşı kendi pazarının büyüklüğünden gelen gücünü stratejik olarak kullanıyor. Hindistan’da geçen sene 50 binden fazla startup şirketi 15 milyar dolar yatırım almış (Türkiye’de 6 bin civarı startup var ve 2019 yatırımı 100 milyon doların altında). Yani Hindistan’ın hareketlerini örnek alırken uluslararası pazarlık gücüne esas teşkil eden ölçeğini iyi anlamak lazım.
Artık internetin romantik özgür günleri bitti. İnternet, her egemen ülke için genel stratejik politikasının içinde bir araç. Mesela Doğu Akdeniz’de siyasi kriz çıktığında Avrupa Birliği’nin ilk ambargo unsurlarından biri Avrupa Yatırım Fonu’nun Türkiye’ye yaptığı girişim sermayesi yatırımları oldu. Bu yatırımlar bizim internet startup’larının büyümesi için belki de en önemli unsurdu.
Şimdi önümüzdeki maçlara bakmamız lazım: Çin artık Hindistan’daki yerli startup şirketlere de yatırım yapamayacak. Oysa Hindistan’da internet işlerine en yoğun yatırım da Çin’den geliyordu. Öyle ki Hindistan’dan çıkan 18 unicorn internet şirketinden 12’si Çin yatırımıydı. Çin dışında yılda 16 milyar dolar yatırım yapan Çin fonları geçen sene de ABD’den kovulmuştu. Mesela bu fonların küçük bir kısmını Türkiye’deki internet startup’larına çekebilir miyiz? Bunu yapabilmek için internet politikalarını genel ekonomi ve dış politika çerçevesinin içinde değerlendirebilmek gerekiyor.