Yeni liderlik yaklaşımı 2

Geçen yazımda Sanayi Devrimleri ile Liderlik Yaklaşımları arasındaki korelasyonu ele almış ve 1960 yılı öncesi dönemde geliştirilen liderlik yaklaşımlarını yazmıştım. Bu kavramlar günümüz liderlik kuramlarının temelini oluşturmuş, ancak zamanla daha esnek, bağlamsal ve dönüşümsel modellerin gelişmesine zemin hazırlamıştır.

Bu yazımsa ise, iş dünyasında 1960-70’lerden sonra günümüze kadar oluşan liderlik anlayışları ile devam edeceğim:

1-Durumsal Liderlik (Situational Leadership)

Dr. Paul Hersey ve Dr. Ken Blanchard tarafından 1969 yılında geliştirilen Durumsal Liderlik Modeli, liderliğin tek tip bir yaklaşım ile her durumda etkili olamayacağı görüşüne dayanır. Bu modele göre, liderlik tarzı; çalışanların gelişim düzeyi, yeterlilikleri ve motivasyon durumları dikkate alınarak esnek şekilde uyarlanmalıdır.

Bu model, çalışanların görevle ilgili olgunluk düzeylerini iki ana eksende değerlendirir:

a) Yetenek (Competence): Çalışanın bilgi, beceri ve deneyim düzeyi

b) İstek/İsteklilik (Commitment): Göreve duyulan motivasyon ve güven

Bu iki eksen dikkate alındığında çalışan olgunluğu dört seviyede tanımlanır:

1-Düşük Olgunluk (M1) – Görev için gerekli becerilere sahip olmayan ve/veya motivasyonu düşük çalışanlar

2-Orta Düşük Olgunluk (M2) – Bazı becerilere sahip, ancak tutarlılık veya özgüven eksikliği olan çalışanlar

3-Orta Yüksek Olgunluk (M3) – Görevi yapabilecek beceriye sahip, ancak motivasyonu değişken olan çalışanlar

4-Yüksek Olgunluk (M4) – Hem yetkin hem de yüksek motivasyona sahip çalışanlar

Bu seviyelerde kullanılan M harfi “Maturity Level” (Olgunluk Düzeyi) anlamına gelir.

Liderin, bu olgunluk seviyelerine göre kullanacağı dört temel liderlik tarzı vardır:

1-Yönlendirme (Telling/Directing) – Kararları liderin aldığı, görevlerin net şekilde tarif edildiği, yüksek yönlendirme ve düşük destek içeren tarz.

2-İkna Etme (Coaching) – Liderin hem yönlendirme hem de destek sağladığı, motive edici ve ikna edici iletişim kullandığı tarz.

3-Katılım (Participating/Supporting) – Liderin karar verme sürecini çalışanla paylaştığı, yönlendirme yerine destek ve motivasyonu ön plana aldığı tarz.

4-Delege Etme (Delegating) – Liderin sorumluluğu büyük ölçüde çalışana bıraktığı, düşük yönlendirme ve düşük destek düzeyinin olduğu tarz.

Durumsal Liderlik Modeli, liderin her durumda tek bir “doğru” liderlik stiline sahip olmadığını, aksine duruma, görev karmaşıklığına ve çalışanların bulundukları düzeyine göre liderlik davranışını uyarlaması gerektiğini savunur. Bu yönüyle model hem yönetim bilimleri hem de insan kaynakları uygulamaları için pratik ve esnek bir çerçeve sunar.

Durumsal Liderliğin şifrelerini şu sözcüklerle ifade edebiliriz: Esneklik, uyum, rehberlik.

Gelecek yazımda 1970 yılında Robert K. Greenleaf’in ortaya attığı Hizmetkâr Liderlik (Servant Leadership) kavramı ile devam edeceğim ve gelecek yazılarda günümüze kadar geliştirilen liderlik kavramlarını özetlemeye çalışacağım.

Kaynakça

Hersey, P., & Blanchard, K. H. (1969). Management of Organizational Behavior: Utilizing Human Resources. Prentice-Hall.

Hersey, P., Blanchard, K. H., & Johnson, D. E. (2012). Management of Organizational Behavior: Leading Human Resources (10th ed.). Pearson.