Yıllık ÜFE'de yön aşağı dönüyor gibi...
✔ Üretici fiyatlarında geçen yıl mayısta yüzde 5.5 olan yıllık artış, bu yıl ağustosta yüzde 45.5'le zirveye çıktı ve eylülde geri dönüş yaşandı. Geçen yılın baz etkisiyle bu geri dönüş belirginleşebilir de, faizi indirip kuru artırdığımız için sekteye uğrayabilir de...
✔ Tüketici fiyatları ise adım adım artmaya devam ediyor, yıllık oran yüzde 20'ye dayandı. Yılı OVP'deki yüzde 16.2'lik tahmin düzeyinde kapatmak da, son çeyrekteki artışı yüzde 2.8'de tutmakla mümkün olacak. Tutabilirsek...
Eylül ayı fiyat hareketlerinde pek şaşırtıcı bir yön yok. Özellikle tüketici fiyatlarında. Aylık artış yüzde 1.25 oldu, yıllık oran da yüzde 19.58’e yükseldi.
Üretici fiyatlarında ise yıllık bazda sanki bir geri dönüş başlıyor gibi. Yİ-ÜFE'de eylül ayı artışı yüzde 1.55 ile geçen yılın altında kaldı ve böylece yıllık oran yönünü aşağı çevirdi.
Üretici fiyatlarında yaşanan ralli müthişti doğrusu. Geçen yılın mayısında yüzde 5.53 düzeyinde bulunan yıllık artış, (yanlış değil yıllık artış yüzde 5.53’tü) soluksuz bir yükselişle bu yılın ağustos ayında yüzde 45.52’ye tırmandı. Yıllık oran eylül ayında yüzde 43.96’ya indi.
Üretici fiyatlarındaki yıllık oranın gerilemesi eylül sonrasında da devam edebilir; çünkü geçen yılın son çeyreğinde, özellikle de ekim ve kasım aylarında çok yüksek artışlar yaşanmıştı. Bu oranların yerine daha ılımlı artışların girmesiyle eylül sonundaki yüzde 43.96'lık yıllık artış daha da gerileyebilir; ama bu çok kolay olmaz.
Hatırlatalım; Yİ-ÜFE geçen yıl ekimde yüzde 3.55, kasımda yüzde 4.08, aralıkta yüzde 2.36 artmıştı.
Bizim tahminimiz Yİ-ÜFE'de yıllık artışta zirvenin temmuzda görülüp gerilemenin ağustosta başlayabileceği yönündeydi, bu durum bir aylık gecikmeyle yaşandı.
Düşüşe karşı elden gelen yapılıyor!
Ama bu geri dönüşün devamı çok güçlü bir şekilde gelir mi, bunu zaman gösterecek. Her ne kadar geçen yılın son aylarındaki yüksek gerçekleşmeler olumlu bir baz oluşturacaksa da, biz adeta ne yapar da bu gelişmeyi sekteye uğratacak adımları atabiliriz diye uğraşıyoruz. Ne yaptığımız açık, politika faizinin yüzde 19’dan yüzde 18’e indirilmesiyle kuru fırlatmış olmak yetmez mi...
Kur sepeti ekim ayının daha ilk dört günlük döneminin ortalamasında eylül ayı ortalamasına göre yüzde 3.2 artmış durumda. Sanayide kullanılan doğalgaza gelen zam; elektrik zammı... Ne yani bunlar üretim maliyetlerini yukarı çekmeyecek mi?
Tüm dikkatimizi TÜFE’ye verip Yİ-ÜFE'deki hareketleri sanki biraz ihmal ediyoruz. Her ne kadar bire bir olmasa da üretici fiyatlarındaki artış dönüp dolaşıp tüketici fiyatlarını etkiliyor.
Üretici ve tüketici fiyatları arasında oluşan ve iki türlü hesaplanan farka bakar mısınız! Baş döndüren bir açılma görüyoruz.
Baz yılları aynı olan iki endeks arasındaki fark yüzde 30’u buldu. İki endekste yıllık artışlar arasındaki fark ise ağustosta 26 puanı aşmıştı, bu fark eylülde 24 puana geriledi.
Üreticideki artış hızı hala yüksek
Yıllık artışın üretici fiyatlarında yönünü aşağı çevirmesi, buna karşılık tüketicide artışın sürmesiyle oluşan 2 puanlık marj daralması yanıltmasın.
Aylık artışta hala üretici fiyatları tüketiciden önde gidiyor. Eylül ayı oranları yüzde 1.55’e yüzde 1.25!
Şimdi tüketici fiyatlarının genel olarak çok yüksek oranda arttığı bir dönemdeyiz. Klasik ekim dönemini yaşayacağız.
Kur artışı bu hızda gitmez ve bir geri dönüş olursa, ağırlıkla bundan kaynaklanmak üzere üretici fiyatları artışı ekimde tüketicide yüzde 2 dolayında beklenen oranın altında kalırsa, yıllıkta eğilim iyice belirginleşir; üretici fiyatlarından tüketiciye olan yansıma iyice kırılır.
Yani tüketici fiyatlarının önümüzdeki dönem nasıl seyredeceğini iyi kötü biliyoruz da buna ek olarak üretici fiyatlarından olumlu ya da olumsuz nasıl bir yansıma olacağını pek kestiremiyoruz. Bu yüzden üretici fiyatlarına biraz daha dikkatli bakmakta yarar var. Ana kaynak orası çünkü...
Yüzde 16.2’ye, yüzde 2.8 kaldı
Tüketici fiyatları yılın ilk dokuz ayında yüzde 13 oranında arttı. 2022-2024 dönemine ilişkin orta vadeli programda bu yılın TÜFE artış tahmini yüzde 16.2 olarak yer almıştı. Şu durumda orta vadeli programdaki tahminin tutması için son çeyrekteki toplam artışın yüzde 2.8’de kalması gerekiyor. Geçmiş yıl eğilimlerine bakınca bu pek kolay gerçekleştirilebilir bir oran gibi görünmüyor. Genellikle değişmeyen eğilimdir; fiyatlar yalnızca ekimde yüzde 2 artar. Dolayısıyla son üç ay toplamında yüzde 2.8’de kalmak, bağlı olarak da yılı yüzde 16.2’de kapatmak hiç kolay olmayacak.