Yurtdışından getirilen yabancı para sermayelere teşvik

27 Mart 2018 tarihli 2 no.lu mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7103 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununa “Yurtdışından getirilerek sermaye olarak konulan yabancı paralar” başlığıyla eklenen 280/A maddesi ile yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırım yapacak tam mükellef sermaye şirketlerine, bu amaçla yurt dışından getirilen yabancı paraların;

-  İşe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar kullanılmayan kısmı ile

- Yatırım teşvik belgesinde öngörülen yatırımları gerçekleştirmek üzere kullanılan kısmı için yabancı para değerlemesi nedeniyle ortaya çıkacak vergisel sonuçların önlenmesi yönünde düzenleme yapılmıştır.

Yapılan düzenlemeyi açıklayan 495 no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ise 25 Mayıs 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Yapılan düzenlemeden 27 Mart 2018 tarihinden sonra ticaret siciline tescil edilen tam mükellef sermaye şirketleri yararlanabilmektedirler. Tam mükellef sermaye şirketlerine, işe başladıkları hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar yurt dışından getirilerek sermaye olarak konulan yabancı paralar uygulama kapsamındadır.

Yurtdışından sermaye olarak getirilecek yabancı para, sermaye taahhüdünde bulunan ortaklar veya bunların yetki verdiği kişiler tarafından getirilebilir. Sermaye olarak konulacak yabancı para, tamamen veya kısmen (bir veya birden fazla seferde) Türkiye’ye getirilebilir. Bu durumda getirilen ve şirkete sermaye olarak konulan tutarla sınırlı olarak bu uygulamadan yararlanılabilecektir. Yurt dışından yabancı para getirildiğinin, ilgili mevzuatı çerçevesinde yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenmiş belgelerle (banka dekontu, deklarasyona/bildirime istinaden Gümrük İdaresinden alınan belgeler gibi) tevsik edilmesi şarttır. Madde kapsamına giren yabancı paranın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca alım satımı yapılan konvertibl para niteliğinde olması esastır. Sermaye şirketlerine gerek tescilden önce gerekse tescilden sonra sermaye taahhüdünün yerine getirilmesi amacıyla kurucularca/ortaklarca yapılan ödemeler madde kapsamında değerlendirilecektir.

Şirket kayıtlarına alınan, madde kapsamındaki yabancı paralar, Vergi Usul Kanunu’nun 280/A maddesi kapsamında ayrı olarak izlenebilecek şekilde yardımcı hesaplarda takip edilecek ve bu hesaplar, şirketlerin aynı yabancı para cinsinden olan ancak madde kapsamına girmeyen yabancı paralara ilişkin hesapları ile karıştırılmayacaktır.

Anılan hükümden yararlanılabilmesi için, ticaret siciline tescil tarihini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar yatırım teşvik belgesi almak üzere, ilgili mevzuatında belirlenen esaslar doğrultusunda başvuruda bulunulması gerekmektedir.

Madde Kapsamına Giren Yabancı Paraların Mukayyet Değeri İle Değerlenmesi

Bilindiği üzere; kasa ya da bankada duran yabancı paralar Vergi Usul Kanunu’nun 280. maddesi hükmü uyarınca, değerleme günlerindeki döviz kurlarıyla değerlenmekte ve oluşan olumlu ya da olumsuz kur farkları, vergilenecek kazancın tespitinde dikkate alınmaktadır. Ülkemizde döviz kurları genel olarak yükseldiği için, değerleme sonucunda kur farkı kazançları oluşmakta ve bunlar da vergilenecek kazanç içinde dikkate alınmaktadır. Ancak, 280/A maddesi kapsamında, yurt dışından getirilerek şirkete sermaye olarak konulan yabancı paralardan, yatırım teşvik belgesi için yapılan başvuru tarihine kadar sarf olunmayan kısım, başvuru tarihine kadar geçen vergilendirme dönemlerine ilişkin değerleme günlerinde mukayyet değeriyle değerlenecek ve dolayısı ile kur farkı kazancı oluşmayacaktır. Yatırım teşvik belgesi başvuru süresinin bitim tarihini içine alan vergilendirme dönemine ilişkin değerleme gününde de bu paralardan sarf olunmayan kısım, yatırım teşvik belgesi almak için başvuru yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın mukayyet değeri ile değerlenecektir.

Söz konusu yabancı paraların mukayyet değerle değerlemesine ilişkin mükellefin tercihi, işlemi takip eden ilk geçici vergi beyannamesi ile birlikte vergi dairesine bildirilecektir.

Yatırım teşvik belgesi almak için belirtilen sürede başvurulmuş olmasına karşın, bu başvurunun ilgili makamlarca reddolunması halinde, red tarihinin içinde bulunduğu vergilendirme dönemi sonunda da bu yabancı paralardan sarf olunmayan kısım mukayyet değeri ile değerlenecektir.

Mukayyet değerleme ile değerleneceği belirtilen hesap dönemlerini takip eden dönemlerde ise, madde kapsamına giren yabancı paralardan sarf olunmayan kısım, Vergi Usul Kanununun 280 inci maddesi uyarınca döviz kurlarıyla değerlenerek oluşan kur farkları, ilgili gelir ve gider hesaplarına alınacaktır. Bu yabancı paralar için döviz kuru ile değerleme yapıldıktan sonra bir daha mukayyet değerleme ile değerleme yapılamayacaktır.

Sermaye Olarak Konulan Yabancı Paranın Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Sarf Olunması

Madde kapsamına giren yabancı paraların, işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf olunması (yapılacak yatırımlara ilişkin ödemelerde kullanılması) halinde, sarf olunan kısım nedeniyle sarf olunma tarihi itibariyle oluşan kur farkları 213 sayılı Kanunun 280/A maddesi uyarınca pasifte özel bir fon hesabına alınacaktır. Bu durumda olumlu kur farkları bu hesabın alacağına, olumsuz kur farkları ise bu hesabın borcuna kaydedilecektir. Bu kapsamda fon hesabına alınacak kur farkı doğuran ödemelere ait yatırımlar, yatırım tamamlama vizesinde de yer almalıdır. Bir başka deyişle, yatırım tamamlama vizesinde yer almayan veya ilgili mevzuatı uyarınca yatırım desteklerinden faydalanması mümkün olmayan yatırım harcamaları nedeniyle oluşan kur farklarının bu madde kapsamında fon hesabına alınması mümkün bulunmamaktadır.

Yatırım teşvik belgesinde yer almasına karşın Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından verilen izin ile devir, satış veya ihraç işlemine konu edilen kıymetler için yapılmış harcamalar nedeniyle ortaya çıkan ve fon hesabına alınan kur farklarına ilişkin olarak herhangi bir düzeltme işlemi yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Ancak, yatırım teşvik belgesinin iptal edilmesi durumunda, iptale konu belge kapsamında sarf olunan yabancı paralar nedeniyle oluşan kur farkları için bu uygulama kapsamında işlem tesis edilemeyecektir.