BETAM: Pandemi sonrasında her bölgede konut balonu oluştu

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Gökhan Güneş tarafından hazırlanan “Türkiye’de konutta fiyat balonları” başlıklı bir analiz yayımladı.

Analiz edilen dönemde İstanbul’da (TR10) 3 kez konut fiyatlarında balon oluştuğu görüldü. Türkiye genelinde 2023 yılı ikinci yarısında uygulanmaya başlanan sıkı para politikasıyla konut balonlarının ise sönümlenmeye başladığı dikkat çekti.

BETAM'dan yapılan açıklamada şöyle denildi:

"İktisadi politika tasarlama açısından konut piyasasının yakından takip edilmesi önemlidir. Bu piyasadaki aşırı fiyat hareketlerinin tespit edilmesi ve bunların engellenmesi toplumun refahını arttırabilmektedir.

Pandemiden sonra tüm dünyada önemli artışlar gösteren konut fiyatlarının ülkemizde bir balon oluşturup oluşturmadığı ve oluşturduysa bu balonun devam edip etmediği merak konusudur.

Bu araştırma notu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2010 Ocak-2025 Mart arasında bölge düzeyinde yayınladığı konut fiyat endekslerini enflasyondan arındırıp inceleyerek ülkemizde konut balonu olup olmadığını değerlendirmektedir.

Analiz, pandemi sonrasında ülkemizin her bölgesinde konut balonu oluştuğunu ve bu balonların önemli bir kısmının sıkı para politikası ile sönmeye başladığını göstermektedir.

TCMB’nin takip ettiği 19 bölgenin verilerine göre sadece Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan (TRA) içeren ve Malatya, Elâzığ, Bingöl, Tunceli, Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri (TRB) içeren bölgelerde konut balonunun devam ettiği, diğer bölgelerde ve ülke genelinde ise konut balonlarının söndüğü söylenebilir.

Genel değerlendirme

2010 Ocak-2025 Mart arasındaki reel konut fiyatlarını inceleyen bu araştırma notu pandemiden sonra ülkemizin tüm bölgelerinde konut balonlarının oluştuğunu göstermektedir. Bu balonların takibi iktisadi politika tasarlamak için kritik bir öneme sahiptir.

Araştırma notundaki analiz, konut balonlarının oluşmasını engellemede ya da oluşan balonların sönmesinde faiz politikasının etkili olabileceğini ima etmektedir. Nitekim, balonların oluştuğu dönemde tepe noktası tarihine bakarak TCMB’nin sıkı para politikası uygulamaya başlamasıyla konut balonlarının sönmeye başladığını görülebilir.

Ülke genelindeki konut balonu 2023 Mayıs ayında tepe noktasına ulaşmıştır. Bölge bazındaki değerlendirmeye göre 2020 ve sonrasında oluşan 21 konut balonunu değerlendirildiğinde bunların 14 tanesinin 2023 Mayıs veya Haziran’da tepe noktasına ulaştığı ve sönmeye başladığı görülebilir.

Bu gözlem faiz politikasının konut balonlarını engelleme konusunda ne kadar etkili olabileceğini göstermektedir.”