YEKDEM garantisi netleşti

Yenilenebilir enerji kaynakları destekleme mekanizması (YEKDEM) kapsamında rüzgar, güneş, su, jeotermal ve biyokütleye dayalı yeni kurulacak elektrik üretim santrallerine yönelik fiyat alım garantisi, mevcut uygulamanın sona ereceği 30 Haziran 2021 tarihinden itibaren de beş yıl boyunca devam edecek. 1 Temmuz 2021 sonrası için döviz yerine TL cinsinden belirlenen kilovatsaat (kWh) başına YEKDEM fiyatları her yıl ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında olmak üzere dört kez güncellenecek. Güncelleme için oluşturulan formülde enflasyon oranları ile döviz kurları değişken olarak kullanılacak. 2025 yılı öncesine kadar üretime geçirilecek YEK’e dayalı elektrik santrallerin ilk 10 yıllık üretimlerine destek sunulacak. Yerli ekipman kullananlara verilecek TL cinsinden belirlenmiş ilave destek tutarları da, tesisin üretimdeki ilk 5 yılında verilecek.

YEKDEM kapsamında en yüksek destekleme alım fiyatı, kilovatsaat başına 54 kuruş ile jeotermal kaynaklara dayalı santraller ile biyometanizasyon bazlı biyokütle santralleri için belirlendi. En düşük destekleme fiyatı ise 32 kuruş ile rüzgar ve güneş enerjisine dayalı yatırımlar için verilecek. Çöp gazı ve atık lastik bertarafının yan ürünlerine dayalı BES’ler de kilovatsaat başına 32 kuruş ile en düşük YEK desteği sağlanacak santral türleri arasında yer aldı. Belediye atıkları, bitkisel yağ atıkları, gıda ve yem değeri olmayan tarımsal atıklar, endüstriyel odun dışı orman ürünleri, sanayi atık çamurları ile arıtma çamurlarının termal bertarafına dayalı biyokütle santrallerine sağlanacak destek tutarı ise kWh başına 50 kuruş.

Türk Lirası cinsinden belirlenen yeni destekleme fiyatları, eski YEKDEM fiyatlarının ciddi oranda altında kaldı. Düzenlemeyle; bugünkü kurlarla kilovatsaat başına 97 kuruş destek alan güneş santrallerine uygulanan destekleme fiyatları yüzde 67 azalışla 32 kuruşa geriledi. Halen 53 kuruş ödenen rüzgar santrallerine verilen destek yüzde 40 düşüşle 32 kuruşa çekilirken, hidroelektrik santrallerine verilen 53 kuruşluk destekleme fiyatı yüzde 25 azaltılarak 40 kuruş seviyesine düşürüldü.

Finansman maliyetleri yükselecek

Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Cem Aşık, Enerji Günlüğü’ne yaptığı açıklamada, yeni YEKDEM düzenlemesini, Haziran 2020 sonrası için planlanan yenilenebilir kaynaklı projelere yönelik belirsizlikleri ortadan kaldırdığı için yatırımcılar açısından olumlu bulduğunu söyledi. YEKDEM kapsamında belirlenen destekleme alım fiyatlarının fizibiliteler açısından oldukça düşük bulduklarını ifade eden EÜD Başkanı Cem Aşık, şöyle devam etti:

“Jeotermal projelerinin sadece bu fiyatlarla yapılabileceğini düşünmüyoruz. Rüzgar ve güneş yatırımlarında ise ancak çok iyi sahalarda bu fiyatlarla fizibilite yakalanabilir. Fakat bu alanlarda genelde yarışma yapıldığı için söz konusu fiyatların geçerli olmasını bekleyemeyiz.”

Finanse etmek zorlaşacak

Aşık, TL bazında belirlenen yeni YEKDEM fiyatlarının, yarısı TL bazlı bir güncelleme formülüyle üç ayda bir artırılacağını hatırlatarak “Bunun finansmanının döviz bazlı eskelasyona göre daha pahalı olacağı da unutulmamalı. Dolayısıyla projelere maliyet artışı getirecektir. Muhtemelen öz sermaye gereksinimi de artacaktır” diye konuştu.

EÜD’ün YEKDEM’e iyileştirmeye yönelik önerileri ise şöyle:

Şebekenin kapasite ihtiyacı duyduğu noktalarda Avrupa'da örnekleri bulunan 'kapasite ihaleleri' yapılabilir.

Öncelikle yerlilikte ve tercihen ana YEK fiyatında ödeme süreleri 5'er yıl uzatılabilir. Böylece uzun dönemli yatırımcı için pazara giriş cazip hale gelir.

Özelikle RES ve GES için tek seferde belirlenen fiyat yerine, ülkenin ihtiyaç ve stratejilerine göre yatırımın başlama yılını baz alan ve her yıl kaynak bazında açıklanan YEK fiyatları açıklanabilir. YEKDEM fiyat güncelleme formülündeki TL komponenti enflasyon sepeti yerine daha kolay finanse edilebilir bir yönteme bağlanmalı.

Santral tipi ve kaynak türüne göre eski ve yeni YEKDEM tutarları

Hidroelektrik santraller

Eski fiyat: 7,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 53,363 kuruş) Yeni fiyat: 40 kuruş/kWh Değişim (%): - 25

Rüzgar santralleri

Eski fiyat: 7,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 53,363 kuruş) Yeni fiyat: 32 kuruş/kWh Değişim (%): - 40

Jeotermal santraller

Eski fiyat: 10,5 cent/kWh (Bugünkü kurla 76,755 kuruş) Yeni fiyat: 54 kuruş/kWh Değişim (%): - 30

Güneş enerjisi santralleri

Eski fiyat: 13,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 97,223 kuruş) Yeni fiyat: 32 kuruş/kWh Değişim (%): - 67

Biyokütle santralleri (Çöp gazı / Atık lastik)

Eski fiyat: 13,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 97,223 kuruş) Yeni fiyat: 32 kuruş/kWh Değişim (%): - 67

Biyokütle santralleri (Biyometanizasyon)

Eski fiyat: 13,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 97,223 kuruş) Yeni fiyat: 54 kuruş/kWh Değişim (%): - 44

Biyokütle santralleri (Termal bertaraf)

Eski fiyat: 13,3 cent/kWh (Bugünkü kurla 97,223 kuruş) Yeni fiyat: 50 kuruş/kWh Değişim (%): - 49