Avrupa’da savunmaya en az 100 milyar Euro şart!

Avrupa Birliği savunma sanayisi, yaklaşmakta olan 2028-2034 dönemine ilişkin Çok Yıllı Mali Çerçeve (MFF) müzakereleri öncesinde, Avrupa Komisyonu’na net bir çağrıda bulundu: Birliğin savunma yeteneklerini güçlendirmek için en az 100 milyar Euroluk bütçe ayrılmalı. Avrupa Havacılık, Güvenlik ve Savunma Sanayii Derneği (ASD) tarafından yayımlanan bir pozisyon belgesine göre, bu miktar yalnızca “asgari ihtiyaç” düzeyinde.

Mevcut MFF kapsamında savunma ve güvenliğe ayrılan 13 milyar Euro’nun, sektöre göre, Avrupa’nın karşı karşıya olduğu güvenlik risklerine kıyasla yetersiz olduğu belirtiliyor. ASD, yeni bütçenin hem tehdidin büyüklüğüne hem de zaman baskısına uygun olarak özel yatırım başlıkları içermesi gerektiğini savunuyor.

Beklentilerin gerisinde

Sektör liderleri, önümüzdeki yedi yıl için savunma ve güvenlik politikalarına toplam 150 milyar Euroluk bir kaynak tahsisini öneriyor. Bu talep, AB’nin geçtiğimiz aylarda gündeme getirdiği ve üye devletleri savunma harcamalarını artırmaya çağırdığı 800 milyar Euroluk yeniden silahlanma planının hemen ardından geldi. Ancak uygulamada bu çağrıya verilen yanıtların hâlâ beklentilerin gerisinde olduğu ifade ediliyor.

Raporda, son dönemdeki harcama artışlarına rağmen, Avrupa’nın mevcut tedarik ve yatırım temposunun ciddi askeri senaryolara karşı koymaya yetmeyeceği vurgulanıyor. Sektör temsilcileri, özellikle ABD’nin stratejik odağını Hint-Pasifik’e kaydırması ve Rusya’dan gelen tehditlerin artması nedeniyle, kıtanın savunma sanayi altyapısının acilen yeniden inşa edilmesi gerektiğini düşünüyor. Bu da barış döneminde ihmal edilen yatırımlar nedeniyle ortaya çıkan 600 milyar Euroluk “savunma boşluğunun” telafisini gerekli kılıyor.

Tek bir büyük sanayi fonu

Komisyon’un yeni bütçeye dair detayları açıklaması çarşamba gününü bulacak. Ancak Euronews tarafından elde edilen bazı belgeler, savunma, uzay ve teknolojiye dair mevcut 14 farklı bütçe kaleminin tek bir büyük sanayi fonu altında birleştirilmesinin planlandığını ortaya koyuyor. Bu fonun adı: Avrupa Rekabet Edebilirlik Fonu (ECF).

ECF’nin Avrupa Savunma Fonu, Mühimmat Üretimini Destekleme Yasası, IRIS², InvestEU, Avrupa Savunma Sanayi Programı, EU4Health ve LIFE gibi mevcut programları kapsayacağı belirtiliyor. Yeni fon ayrıca dijital teknoloji, biyoteknoloji, güvenlik ve savunma gibi stratejik öneme sahip alanlarda Avrupa’nın kendi kendine yeterliliğini teşvik edecek bir “Avrupa tercihi maddesi” de içerecek.

Yalnızca savunma değil

Bütçeye dair konuşulan bir diğer radikal öneri ise, mevcut en büyük iki bütçe başlığı olan Ortak Tarım Politikası (OTP) ve uyum politikalarının tek bir çatı altında toplanması. Böyle bir yapı altında ECF’nin artan savunma ve güvenlik ihtiyaçlarını desteklemek üzere daha etkili kullanılabileceği düşünülüyor.

ASD, yalnızca savunma değil, uzay projeleri için de 40 ila 60 milyar euro, sivil havacılık için ise yaklaşık 23,5 milyar Euroluk ek bütçe ayrılması gerektiğini ifade ediyor. Aksi hâlde, havacılık, uzay ve güvenlik gibi stratejik sektörlerde yetersiz yatırımın, teknolojik kabiliyetlerin gerilemesine, yapısal dönüşümlerin gecikmesine ve dışa bağımlılığın artmasına yol açabileceği belirtiliyor.

Avrupa Komisyonu’nun Savunma ve Uzaydan Sorumlu Üyesi Andrius Kubilius da kısa süre önce verdiği bir röportajda, AB’nin stratejik özerkliğini sağlamlaştırmak ve ABD’ye bağımlılığı azaltmak için uzay projelerine daha fazla kaynak ayrılması gerektiğini söyledi. Net bütçe rakamları vermekten kaçınan Kubilius, yalnızca mevcut uzay sistemlerini sürdürmenin dahi şu anda tahsis edilen 17 milyar Euro’nun çok üzerinde maliyete neden olacağını kabul etti. “Eğer bugünden itibaren gerekli adımları atmaz ve bu projelere kaynak ayırmazsak, 2035 yılına geldiğimizde ciddi sıkıntılarla karşılaşabiliriz” uyarısında bulundu.