Ayakkabı ‘açık’ta kaldı
Yüksek maliyetler ve baskılanan kur, ayakkabı sektörünün ilk kez dış ticaret açığı vermesine neden oldu. Nihai ürün fiyatlarında meydana gelen artışı ise sektörde kayıt dışının kayıtlı ticareti yakalamasına yol açtı.
YENER KARADENİZ
Üretim maliyetlerinde geçen yıldan bu yana meydana gelen artışa karşılık baskılanan kur, yıllık 1 milyar doların üzerinde ihracata konu olan ayakkabı sektöründe taşları yerinden oynattı. Yüksek nihai ürün fiyatlarının da etkisi ile sahte ayakkabı piyasası legali yakalarken, ilk kez aylık bazda dış ticaret açığı verilir hale gelindi. Sektör temsilcileri günlük 10 bin çift üretim yapan büyük ayakkabı üreticilerinin bile kapanmaya başladığını belirterek önlem alınmaması halinde ithalatın yükseleceği, istihdam çıkışı ve kapanmaların artacağı konusunda uyarıda bulundu. Yıllık 450 milyon çiftin üzerinde üretim kapasitesine sahip olduğu söylenen Türkiye ayakkabı sektöründe kapasite kullanım oranları yüzde 60’ın altına gerilemiş durumda. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ihracat ise haziranda 103 milyon dolara gerilerken ithalat 104 milyon dolara çıktı ve sektör tarihinde ilk kez dış ticaret açığı verdi.
Fiyat farkı yüzde 30’a çıktı
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, şu anda sektörün en önemli iki sorununun sahte ürünler ve artan ithalat rakamları olduğunu söyledi. İçten, “Geçen yıl artan maliyetlerin yanı sıra baskılanan kur ve Çin gibi rakip ülkelerin dampingli fiyatlar ile piyasaya dönmesi yurtdışında rekabetçiliğimizi negatif etkiledi. Rakipler ile yüzde 30’u aşan fiyat farkı nedeni ile büyük alıcılar Türkiye’den çıkmaya başlarken yerli markalar da yurtdışından tedarike yöneldi. İhracat pazarlarımızda talebin de düşmesi ile gelinen noktada dış açık verir konuma geldik” dedi.
Büyük fabrikalar kapanıyor
İhracatta bu yıl uluslararası talebe bağlı olarak düşüş beklediklerini belirten Berke İçten, bu noktada en azından ithalatı düşürecek politikalar geliştirilmesi gerektiğine dikkat çekti. İçten, şöyle konuştu: “Bununla ilgili bakanlık ile de iletişim halindeyiz. İthalat ile ilgili bir önlem alınması gerekiyor. Günlük 5-10 bin çift üretim yapan yüksek kapasiteli fabrikalarda kapanmalar, işçi çıkarmalar başladı. Bu fabrikalar içerdeki zincirlere de üretim yapıyordu ve onların da yurtdışına yönelmesi ile kapanmalar arttı. Dolayısıyla iç piyasada üretici bundan sonraki süreçte önlem alınmaması halinde ciddi anlamda sıkıntı yaşayacak.”
İthalat artış hızı ihracatı 7’ye katladı
Ayakkabı dış ticareti haziran ayında 1 milyon dolar açık verse de yıllık bazda hala dış ticaret fazlası veren bir sektör konumunda bulunuyor. Ancak bu yıl ilk yarıda ithalatta artış dikkat çekiyor. TUİK verilerine göre yılın ilk yarısında ayakkabı ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 77 oranında artarak 344 milyon dolardan 610 milyon dolara yükseldi. İhracat ise aynı dönemde yalnızca yüzde 11 artış ile 623 milyon dolardan 695 milyon dolara çıktı.
Kayıt dışı ticaret kayıtlıyı yakaladı
Öte seçim sonrası artan kurun yanı sıra maliyetlerde meydana gelen artış nihai ithal ürün fiyatlarına da yansıdı. Ortalama bir markada çift başına 5 bin TL’leri aşan rakamlar sahte ürün piyasasını hareketlendirdi. Berke İçten, “Bizim ikinci en büyük problemimiz bu. Sahte ürün çok rahat bir şekilde piyasada dolaşıyor. Ciddi anlamda bizi tehdit eder pozisyona geldi. En az kayıtlı ticaret kadar da kayıt dışı ticaret var” dedi.
Dünya ayakkabı ihracatı 190 milyar dolara yaklaştı
Uluslararası Ticaret Örgütü verilerine göre dünya ayakkabı ihracatının büyüklüğü 2022 sonunda bir önceki yıla göre yüzde 19 büyüme ile 188 milyar dolara ulaştı. Söz konusu pazarda 62 milyar dolar ihracat ve yüzde 32,9’luk pay ile Çin ilk sırada yer alırken onu 34 milyar dolar ihracat ve yüzde 18,1’lik pay ile Vietnam izledi. Türkiye ise geçen yıl gerçekleştirdiği 1,3 milyar dolar ihracat ile 18. en büyük ayakkabı ihracatçısı olurken aldığı pay ise yüzde 0,7 olarak gerçekleşti.
