İmalat kritik eşikte, tüketim ithalatı tam gaz!
Finansman sorunları, yüksek maliyetler ve düşük talep ile köşeye sıkışan sanayide tablo ağırlaşıyor. İmalatta kapasite kullanım oranı pandemi yılı seviyelerine inerken, sanayi üretimindeki düşüş durdurulamıyor. Yeni teşvik belge sayısı da 3 yılın en düşük seviyesine indi.
MERVE YİĞİTCAN
Üretim faaliyetlerindeki bozulma yılın ilk 4 ayında da devam ederken, veriler sanayide tablonun daha da kötüye gittiğini gösteriyor. İmalat sanayii kapasite kullanım oranı nisanda, 6 Şubat depremlerinin şok etkisindeki Mart 2023 hariç tutulduğunda Eylül 2020’den bu yana en düşük seviyeye inerken, sanayi üretim endeksi şubatta yıllık yüzde 1,2 daraldı. Sanayideki iştahsızlık yatırım malı ithalatındaki düşüşü de hızlandırırken, düzenlenen yatırım teşvik belgesi sayısı ise son 3 yılın en düşük ocak-şubat verisi olarak dikkat çekti.
Finansman erişimi sorunları ile 3 yıldan bu yana boğuşan sanayici, sıkı para politikasının etkisiyle iç pazarda, küresel enflasyonun etkisiyle de dış pazarda talep sorunları ile mücadele ediyor. Bazı sanayiciler üretim tesislerini kapama yoluna giderken, bazıları da ‘işler düzelir’ umuduyla operasyonunu sürdürmek adına neredeyse ‘maliyetine’ iş yapar hale geldi. Zorlu geçen 2024’ün ardından 2025’te de istediği üretim ortamını bulamayan sanayiciler için kötü giden işler yılın ilk 4 ayındaki istatistiklere de yansıdı. Üretimdeki tabloyu en belirgin şekilde ortaya koyan verilerin başında İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO) geliyor. KKO, nisanda son 2 yılın en düşük seviyesine inerek yüzde 74,3 oldu. 6 Şubat depremlerinin etkisiyle Mart 2023’te ölçülen kapasite kullanım oranı 73,5 idi. Ancak facianın şok etkisi kenara konduğunda ise Nisan 2025, pandemi etkisindeki Eylül 2020’den bu yana ölçülen en düşük seviye oldu. Nisan ayında KKO’nun en düşük olduğu 3 sektör ise yüzde 60,3 ile deri, yüzde 64,3 ile kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, yüzde 67,2 ile diğer imalatlar oldu.
Sanayi üretimi sert düştü
Faaliyet koşullarındaki bozulma sanayi üretim verisini de etkiliyor. Toplam sanayi üretimi şubatta aylık bazda yüzde 1,6 daralırken, imalattaki daralma da yüzde 1,6 olarak ölçüldü. Yıllık bazda sanayi üretimi ise şubatta yüzde 1,9 gerilerken, imalattaki düşüş yüzde 2,5 oldu. Burada en riskli düşüş ise teknoloji sınıflandırılmasına göre yapılan ölçümde görüldü. Yüksek teknoloji üretimi şubatta yıllık yüzde 24,4 geriledi. Aynı dönemde orta-yüksek teknoloji üretimi yüzde 3,1; orta- düşük teknoloji üretimi yüzde 1,4 düşerken, sadece düşük teknoloji üretimi yıllıkta yüzde 0,9 arttı.
‘Teşvik’ de yatırıma çekemedi
Özellikle yılın ikinci yarısına ilişkin umutların 19 Mart sonrası yeniden sıkılaşma adımları atılmasıyla suya düşmesi sanayicinin yatırım iştahını da kaçırdı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan şubat ayına ilişkin yatırım teşvik bültenine göre, yılın ilk iki ayında düzenlenen belge sayısı 1946 adet ile son 3 yılın en kötü ocak-şubat verisi olarak dikkat çekiyor. İlk iki ayda düzenlenen teşvik belgeleri ile öngörülen sabit yatırım tutarı da 145,7 milyar TL ile son 3 yılın en düşük miktarı olurken, 34 bin 934 kişi olarak öngörülen istihdam ise son 5 yılın en düşük seviyesi olarak öne çıkıyor.
Tüketim malları ithalatındaki artış ürkütüyor
Yatırım iştahındaki düşüş, yatırım malları ithalatına da yansıdı. TÜİK’in mart verilerine göre, geçen yılın tamamında yüzde 4 düşen yatırım malları ithalatı yılın ilk çeyreğinde de yüzde 5,5 gerileyerek 13,3 milyar dolara indi. Yatırım malları ithalatının toplam ithalat içindeki payı da yılın ilk 3 ayında yüzde 13,3’e geriledi. Yatırım malları ithalatındaki düşüşe karşın tüketim malları ithalatındaki artışın durdurulamaması ise sanayinin önündeki en büyük tehdit olarak görülüyor. Zira tüketim malı ithalatının toplam ithalattan aldığı pay Nisan 2024’te yatırım malları ithalatını geçmiş, bu tarihten itibaren de farkı açmaya başlamıştı. Tüketim malı ithalatı yılın ilk çeyreğinde yüzde 10 oranında artarak 13,4 milyar doları aştı, toplam ithalattaki payını ise yüzde 15,3’e çıkardı.
Değerli ekonomim.com okurları,
ekonomim.com ekibi olarak Türkiye'de ve dünyada yaşanan, haber değeri taşıyan gelişmeleri sizlere en hızlı, tarafsız ve kapsamlı şekilde sunmak için çalışıyoruz. Bu süreçte sunduğumuz haberlerle ilgili eleştiri, görüş ve yorumlarınız bizim için çok değerli. Ancak, karşılıklı saygı ve hukuka uygunluk çerçevesinde, daha sağlıklı bir tartışma ortamı oluşturmak adına yorum platformumuzda uyguladığımız bazı kurallarımız bulunmaktadır.
Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (diğer okurlara yönelik olanlar da dahil) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık içermesi durumunda, yorum editörlerimiz bu yorumları onaylamayacak ve silecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar arasında aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemleri de yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur, bu nedenle bu tür yorumlar da ekonomim.com sayfalarında yer almayacaktır.
Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu kanıtlanamayan iddia, itham ve karalama içeren, halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.
Markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmaz ve silinir. Aynı şekilde, bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmaz ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Diğer web sitelerinden alınan bağlantılar ekonomim.com yorum alanında paylaşılamaz.
ekonomim.com yorum alanında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan kullanıcıya aittir, ekonomim.com bu sorumluluğu üstlenmez.
ekonomim.com'de yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yer alan Kullanım Koşulları'nı ve Gizlilik Sözleşmesi'ni okumuş ve kabul etmiş sayılır.
Kurallarımıza uygun şekilde saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun yorumlarınız için teşekkür ederiz.