Prof. Dr. Özlem Tür: İsrail’in Gazze saldırısı yeni sorunlar doğurmaya devam edecek

Mehmet KAYA

ANKARA - Gazze’ye hakim durumdaki Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırılarının ardından, İsrail’in Gazze’nin yıkımına yol açan saldırılarını EKONOMİ’ye değerlendiren ODTÜ Uluslararası İlişkiler Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özlem Tür, yıkımın ardından İsrail-Filistin sorununda azalma beklemediğini, yeni sorunların doğmasına neden olan bir süreç ortaya çıktığını söyledi. Fiziki olarak Gazze’nin kontrolünün İsrail’e geçmesinin sorunun temelinde bir değişikliğe yol açmadığını, başta güvenlik olmak üzere yeni sorunların ortaya çıkmasının olası olduğunu kaydeden Özlem Tür, sonuçlardan birinin Batı Şeria’da El Fetih’in hakim olduğu bölgelerde Hamas’ın popülaritesinde bir artış olduğuna dikkati çekti; İsrail’in yıkım yaratan saldırısının diğer ülkelerde de halk nezdinde öfkeyi artırdığına vurgu yaptı. ODTÜ Öğretim Üyesi Tür, gelecekte ticaret yolları, Doğu Akdeniz’in doğalgaz ve petrolünün taşınması gibi projelerin de bu süreçten etkilenebileceğinin altını çizdi. Türkiye’nin iki tarafla da konuşabilen, uzlaşmaya katkı verebilecek bir konumu denediği ancak başarısız olduğunu, fazla hareket imkanı kalmadığı bir ortamda da tamamen Hamas’a destek veren bir pozisyona geçtiğini kaydeden Özlem Tür, Hamas’ın terör örgütü olarak görülmemesi yanında, mücadelesinin Kuvvayı Milliye ile eş tutulmasının da çok ciddi bir hata olarak ortaya çıktığını söyledi.

Özlem Tür, boru hatları, ticaret yolları, petrol ve doğalgaz projeleri gibi ekonomik gerekçelerle bölgedeki gerginliği ve çatışmaları anlamlandırma yönünde görüşler olduğunu, bunların önemli olmakla birlikte, Gazze savaşının münhasıran Filistin sorunuyla ilişkili gördüğünü kaydetti. Çatışmanın Hamas’ın Filistin sorununda “son çıkış” olarak gördüğünü, 7 Ekim saldırısının, İsrail’in başta Arap ülkeleri olmak üzere bütün dünyada normalleşme noktasına gelmesinden duyduğu endişe ile harekete geçtiği yorumunu yaptı. “Hamas ‘ya şimdi ya hiç’ durumuna geldi” diyen Özlem Tür, İsrail’in Arap ülkeleri nezdinde normalleşmesi, kimsenin Filistin meselesini konuşmadığı bir dönemin oluşması, Gazze’de popülaritesinin azaldığı ortamın baskısıyla harekete geçtiğini ve kendi tahminlerini dahi aşan bir büyük saldırıyı yaptığı yorumunda bulundu.

Bölgede yeni sorunların temeli atıldı

Özlem Tür, fiziki olarak Gazze’nin tamamen kontrolü sonrası da sorunun devam edeceğini vurgulayarak şunları söyledi:

“Askeri yöntemlerle, bu meseleyi çözmek, bu meseleyi hiç çözmemek demek. Bölgedeki dinamikleri yeniden radikalleştiren, köktenci hareketleri besleyen yeni akımları oluşturacağını düşünüyorum bu acının. Hamas’ın yöntemini hiçbir şekilde onaylamamakla birlikte bölgedeki normalleşmenin temelinin iki devletli çözümden daha az olmayacağını düşünüyorum. Gazze’yi yerle bir ederek, burayı İsrail’in yerleşimine açarak sorunu çözmüyorsunuz, daha sonraki neslin bu sorunla yaşamaya devam etmesine neden oluyorsunuz. ..İşgal, öldürme, binlerce insanın yerlerinden edilmesi şu anda çok tepki görmüyor olabilir, İsrail’in yaptığı yanına kar kalacak, ABD’den yine yardım alacak yeni yerleşimler açacak devam edecek görünse de Ortadoğu’nun savaşlarla devam ettirecek bir şey. Belki Arap devletleriyle değil ama devlet dışı aktörlerle, radikal grupları, Hizbullah gibi grupları ya da alternatifi bir sürü radikal hareketler oluşturarak… Bu meselenin gündemde kalacağını düşünüyorum.”

“Hamas’ın popülaritesi Batı Şeria’da artıyor”

Hamas’ın El Fetih denetimindeki Batı Şeria’da popülaritesindeki yükselişin ana nedeninin burada yaşayan kişilerin “iki devletli çözüm yeniden gelir mi, Hamas en azından bir şey yaptı, Dünyaya zor durumumuzu gösterdi” düşüncesinden kaynaklandığını vurguladı. El Fetih ile bir uzlaşmanın çok uzak görülse de Hamas’ın yumuşama işaretlerine dikkat çeken Tür, “Hamas yumuşadığı mesajları veriyordu. İsrail’i tanımaksızın, BM’nin 242 ve 338 sayılı kararlarını tanıyabileceğini söylüyordu. Bunun anlamı, İsrail işgal ettiği topraklardan çekilirse, biz 1967 sınırındaki Filistin devletinin kurulmasına razıyız diyordu. Bu dolaylı bir tanıma elbette. Yine de 1967 sınırındaki Filistin’e evet demişlerdi” dedi.

“Ben şu anda Hamas’ın hiç olmadığı kadar ılımlı hale geldiğini düşünüyorum” diyen Özlem Tür, Hamas’ın Müslüman Kardeşler ideolojisinin bir sınırları olduğunu ancak çatışma ortamından kendisini biraz daha uzaklaştırmaya meyilli olduğunu vurguladı. Özlem Türk, son dönemde Hamas’ın Mervan Barguti’yi öne çıkararak büyük bir adım attığını, herkesin üzerinde uzlaşacağı bir kişi etrafında toparlanabileceğini kaydetti. 

Yahudi yerleşimciler güçlü

Özlem Tür, İsrail’de Yahudi yerleşimcilerin gücünün de İsrail iç siyasetini zorladığını belirterek, “Yerleşimciler, İsrail hükümeti barış istiyor denilse, hükümetleri devirebilecek, barışı engelleyebilecek bir mobilizasyona sahipler. Batı Şeria’da Filistin topraklarını bölünmüş, kantonlara ayrılmış, yerleşimcilerin baskısı altında, yerleşimcilerin Filistin’lileri ‘gidin’ diye terörize ettiği bir ortamda.” dedi.