Liderlik hormonları

TUNÇ DİPTAŞ

Kârlı ve kalıcı şirketlerin arka plandaki mucizesi mutlu çalışanlardır. Bunu yaratacak olan da kendini ve ekibini mutlu etmesini bilen liderlerdir.

İnsanın nihai hedefidir mutlu olmak. Başarı için gece gündüz çalışanların, kariyer peşinde koşanların, ödüller kazanmak isteyenlerin esas isteğidir mutluluk.

İyi bir lider, insanları etkileyebilmeli, onları bir hedefe yönlendirebilmeli, başarılı ekipler oluşturabilmelidir. Bunu gerçekleştirebilmek için liderin insanları neyin mutlu ettiğini bilmesi çok önemlidir.

Bir ekipte çalışmanın gerektirdiği tüm davranışlar mutluluk hormonları tarafından şekillenir. Parçası veya lideri olduğumuz takımın hedefe yönelik aksiyon almasını dopamin, birbirine güven duymasını oksitosin, takdir edilme ve gurur hissini serotonin ve saatler süren çalışmaların ardından motivasyonun düşmemesini endorfin sağlar.

Dopamin:
Kişinin harekete geçmesi ve herhangi bir hedefe ulaşmada motive olması için salgılanır. Bizi hedeflere, arzulara ve ihtiyaçlara karşı harekete geçmeye motive eder ve onlara ulaştığımızda zevk almamızı sağlar. Karnını doyurmak isteyen ilk insanın ağaçta gördüğü meyveye ulaşmasını ve hayatta kalmasını sağlayan dopamindir. Bugün de durum pek farklı değil. Günlük, aylık, yıllık hedeflere bu hormon sayesinde ulaşır ve mutlu oluruz.

Şirketler de bunu bildikleri için çalışanlarına performans hedefi koyar ve bu hedefi tutturanları bonus ile ödüllendirir. İşe yarayan bir sistem gibi dursa da yalnızca performans odaklı çalışan bireyler ortaya çıkarma riskini taşır. Çünkü dopamin kısa sürede etkisi geçen bağımlılık yaratan bir hormondur. Hedeflere ulaşmak anlık keyif ve mutluluk verdiği için sürekli bonus almayı hedefine koyan çalışanlar etik olarak sistemlerin bozulmasına hatta çökmesine neden olabilirler. 2008 yılında ortaya çıkan ekonomik krizde bankacıların ve yatırımcıların sadece hedeflerini tutturmayı düşündükleri ve bu yüzden sistemi çökerttikleri biliniyor.

Endorfin:
Acıya tepki olarak salgılanır. Bu hormon insanın yüksek enerjide çalıştığı zamanlarda devreye girerek hedefi yolunda kararlılıkla devam etmesini sağlar. İlk insanlar bu sayede yorulmak bilmeden avlanmalarını sürdürmüş, karınlarını doyurmuştur. Düzenli egzersiz ve kahkaha atmak endorfin salınımını teşvik etmenin en kolay yollarından biridir. İş hayatında da uzun saatler çalışmayı sağlayan bu hormondur.

Serotonin: 

Kendimizi önemli hissettiğimizde, bir işi başardığımızda, başardıktan sonra takdir edildiğimizde bu hormonu salgılarız. Bu yüzdendir ki şirketler başarılı olan çalışanlarına sadece bonus vermekle kalmaz, birçok kişinin önünde seremoni yaparak ödüllendirir. Bu hormon hem takdir eden hem de edilen tarafından aynı anda salgılanır. Bu yüzden de etkili biçimde geri bildirim vermek, başarıları takdirsiz bırakmamak önemlidir.

Oksitosin:

Bu beyin kimyasalı sevgi ve güven duygularını salgılayan hormondur. Sevdiklerimiz ile vakit geçirdiğimizde, onlara sarıldığımızda, tokalaştığımızda ve kendimizi güvende hissettiğimizde bu hormon salgılanır. İşte bu yüzdendir ki iş yerinde kendimizi güvende hissetmemiz, çalışma arkadaşlarımız ile uyum içerisinde çalışmamız, birbirimize destek olmamız çok önemlidir.

Liderliğin tanımı ve yapısı değişiyor. Günümüzde takım arkadaşlarının ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarının önüne koyan, her fırsatta onları iyi yaptıkları işten dolayı takdir eden, iş yerinde güven ortamı yaratan, performans kadar takım arkadaşlarına güven verenleri ödüllendiren liderlere her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var. 

Başarılı liderler bu beyin kimyasallarını anlayıp yeri geldiğinde ait olma hissini (oksitosin) yaratarak, yeri geldiğinde takdir ederek (serotonin); bazen ekibin dirençli olmasını sağlayarak (endorfin) bazen de doğru hedefler koyarak (dopamin) ekibini mutlu edebilir.

Liderlik konusunda yazdığı yazılarla ünlenen Simon Sinek’in söylediği gibi “Mutlu çalışanlar mutlu müşteriler yaratır. Mutlu müşteriler, kârlı ve kalıcı şirketlerin habercisidir.”

‘’Takım arkadaşlarının ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarının önüne koyan, onları takdir eden, iş yerinde güven ortamı yaratan liderlere ihtiyacımız var.’’