Çinli yatırımcının yerini kim aldı?
Bugün, COVID-19 döneminin ilk fazını oluşturan 2020 ilk çeyreğinde teknoloji yatırımlarında dünyada neler olduğuna bakalım. Hatta biraz daha özelleşip teknoloji yatırımları altında sağlık sektörüne odaklanalım. Bugüne kadarki COVID-19’la mücadele sürecinde çok konuşulan ve yatırımcıların dikkatini çeken birkaç sektörden birinin sağlık olduğunu izlemiştik. Teknoloji yatırımları söz konusu olduğunda da, ilk çeyrekteki toplam 51 milyar dolarlık yatırımın yüzde 30’unu sağlık sektörüne yapılan yatırımlar oluşturdu (CBInsights, 2020). Daha önce bahsetmiştim, ilk çeyrekte teknoloji yatırımlarında toplamda dramatik bir düşüş izlemedik. Düşüş bir yana, sağlık özelinde baktığımızda, yatırım değerinin ilk çeyrekte 2019 son çeyreğine göre yüzde 4 arttığını görüyoruz. Yatırım anlaşmalarının sayısının düşmesi ise bize mega yatırım diye sınıflandırdığımız büyük yatırımlarda artış olduğuna işaret ediyor. Bu mega yatırım turlarına birazdan dönelim.
Toplam sağlık yatırımlarında ilk çeyrekte erken aşama yatırımların payının azaldığını görüyoruz. Erken aşamanın içine melek, tohum ve Seri A yatırımları giriyor. COVID-19 ile mücadele sürecinde beklediğimiz gibi, orta aşama olarak geçen Seri B ve C yatırımlarının payı ise artıyor. Büyük oranda hazır olan ürünlere yatırım yapılmış görünüyor ki şaşırtıcı değil.
2020 ilk çeyrekteki sağlık yatırımlarına ülke özelinde devam edersek, Çin’deki yatırım anlaşmalarının yüzde 40 azaldığını görüyoruz (CBInsights, 2020). Bu, 2017’den bu yana görülen en düşük seviye. Hatırlarsanız son yıllarda teknoloji yatırımları söz konusu olduğunda Çin’i dilimizden düşürmezdik. Ben özellikle Çin ve Çinli yatırımcılarla ilgili gelişmeleri büyük bir keyifle analiz edip paylaşırdım. Çin, teknoloji ekosistemine neredeyse liderlik eden bir konuma gelmişti. Çinli yatırımcılar bu ekosistemin en önemli aktörlerindendi. Çinli yatırımcıların dinamiklerini anlamaya çalışıp startuplara ve şirketlere bu yönde değerlendirmeler yapmaya başlamıştık. Şimdi yatırım seviyelerinde ilk çeyrekte olanları izleyince 2020 ve 2021 teknoloji ekosistemindeki dengeleri çokça merak ediyorum. Tabii ki ilk çeyrek rakamları büyük resmi değerlendirmek için yetersiz fakat bugün elimizdeki verinin bize ne söylediğine bakmaya devam edelim. 2019’da sağlık yatırımlarının yarısını Kuzey Amerika oluştururken, Asya’nın payını yüzde 30’larda görüyorduk. 2020 ilk çeyrekte ise Asya’nın payı, Çin’deki düşüşten kaynaklı olarak, yüzde 16’ya indi.
Amerika’nın payı ise benzer oranda arttı. Toplam sağlık yatırımlarının düşmediğinden hatta artış gösterdiğinden yukarıda bahsetmiştim. Mega yatırım turu dediğimiz büyük sağlık yatırımları ilk çeyrekte öne çıktı. 30 mega yatırımın 25’i ABD’de gerçekleşti. Son üç yılda mega yatırımlarda ABD ve Çin dengesini görüyorduk. Örneğin 2019 son çeyrekte 18 mega yatırımın 8’i Çin’de, 7’si ABD’de gerçekleşmişti. Toplam sağlık yatırımlarının yaklaşık üçte birini oluşturan dijital sağlık teknolojilerinde ise, yine ABD’de artış ve Çin’de düşüş izledik. Fakat burada dikkat çekici bir gelişme yaşandı: dijital sağlık yatırımlarında Kuzey Amerika, Asya ve Avrupa bölgeleri dışındaki yatırım değeri ciddi bir artışla ilk kez 100 milyon dolar seviyesinin üzerine çıktı. Alıştığımız yatırım bölgelerinin dijital sağlıkta çeşitlenebileceğine işaret eden bir gelişme izledik.
Son olarak sağlıkta 2020 ilk çeyreğin en aktif girişim sermayesi fonlarına bakalım. İlk 10 fonun 9’u ABD’den ve sadece 1’i Çin’den. 2019’u hatırlayacak olursak ilk 10’da 5 ABD, 4 Çin ve 1 Almanya fonu vardı. Teknoloji yatırımlarında son yıllarda dikkatle izlediğimiz Çinli yatırımcıların yerini sağlık teknolojilerinde yeniden Amerikalı fonların aldığını gördük.