Çokluk

Sadi Carnot 1800’lerin başında Fransa’da doğmuş. Babası ona, İranlı şair Sadi Şirazi’ye duyduğu saygıyla "Sadi" ismini vermiş. “Sormaz ki bilsin, bilse sorardı” diyen İranlı şair Sadi Şirazi’nin adını taşıyan Carnot da isminin hakkını layıkıyla vermiş. Bilim insanı olmuş ve bugün termodinamiğin babası olarak biliniyor.

Carnot’nun tanımladığı ısı transferi kuralları, bize elektrikli motorun içten yanmalı motorlardan hep daha verimli olacağını söylüyor. Bugünlerde içten yanmalı motorların verimliliği en fazla %40’lar seviyesindeyken elektrikli motorların verimlilikleri %80’ler seviyesinde.

Ama gerçekten verim kimin umurunda? Bir benzinli araca daha büyük depo yapıp, içine bolca benzin koyarsanız, çok harcar ama uzun da gider. Bugünkü elektrikli araçlardaki sorun ise içine o kadar, bolca ve hızlıca enerji koyacak bataryaların henüz piyasada olmayışı. Üreticiler “zaten” ile başlayan cümleler kursalar da biraz nafile. İnsan tüketirken çoğu çok sever.

Peki tüketirken hoyratlık seviyesinde cömert olan insan, yatırım yaparken nasıl davranıyor?

Mesela, son beş yılda sizce hangi şirketler daha çok kazandırdı: Elektrikli motor üretenler mi, benzinli, dizel motor üretenler mi?

Elektrikli araçlar sürekli gündemde. Çevre dostu olmaları, artan satışları, devlet teşvikleri, yükselen beklentiler… Bu koşullarda, elektrikli motor üreticilerinin piyasa değerlerinin hızla artmış olması gerekir, değil mi?

Şu analiz, hiç de böyle söylemiyor. İçten yanmalı motor üreticisi şirketlerin piyasa değerinin son beş yıl içinde %60 seviyesinde artarken, elektrikli motor ve araç üreticisi şirketlerin değerleri son beş yılda artmadığı görülüyor. Görünen o ki, son beş yılda, elektrikli araç üreticileri 2021 yılında bir parlamışlar, ama bu çok kısa sürmüş.

Bu karşılaştırmayı yapmak çok basit değil. İç içe geçmiş birçok etken var. Örneğin, bu analizdeki CAT, Cummins, Deere gibi içten yanmalı odaklı firmaları; Tesla, Rivian, Nidec, BYD, XPeng, Li Auto gibi elektrikli araç şirketleriyle karşılaştırırken ürettikleri ürün ve pazarlarda ciddi farklılıklar var. Ama hafif ticari araçlar gibi bazı pazarlarda kesişiyorlar da. Peki neden bilindik, ünlü otomobil üreticileri yok? Çünkü onların her iki tip motoru da üretmesi, motor tiplerine göre net bir ayrım yapılmasını zorlaşıyor. Ek olarak, analizi biraz daha anlamlı hale getirmek için, Batılı üreticilerin ve Çinli üreticilerin performanslarına da ayrı ayrı bakıldı.

Karmaşık bir işe soyunan analiz, “Son beş yılda kim daha çok kazandırdı?” sorusuna, nedenselliğe bakmadan, bir cevap veriyor: İçten yanmalı motor üreticileri. Elektrikli motor üreticileri ise ya yerinde saymış ya da gerilemiş.

Bunun birçok nedeni olabilir. Her nedenin haklı bir yönü de vardır. Ama sonuç ne olursa olsun, son beş yıl için, tablo oldukça dikkat çekici: İnsan, çoğu ve çoğunluğu çok sevmiş.

Acaba oğluna İranlı bir şairin adını koyan Fransız baba da çoğunluğu çok takmış mıdır?