Deprem bölgesindeki kırılganlıkların istihdam boyutu
Sosyal ve ekonomik göstergelerle deprem bölgesindeki durumu karşılaştırmalı olarak incelemeye devam ediyoruz. Bu kez Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2022 yılı verileriyle deprem bölgesindeki durumu tespit edip diğer bölgelerle karşılaştıracağız.
TÜİK verileri, 26 bölgeli Düzey-2 coğrafi bölge sistemini esas alıyor. TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye), TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) ve TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesi illerinin tamamı deprem bölgesinde. TR62 Bölgesi’nde Adana, TRB1 Bölgesi’nde ise Malatya ile Elazığ, deprem bölgesi ilan edilen 11 il arasında yer alıyor. Bu iki bölgenin de ağırlıklı bölümü deprem bölgesinde yer aldığı için söz konusu 5 bölgenin tamamını değerlendirmemize katıyoruz.
* Çalışma çağındaki nüfusun ne kadarının bir işi olduğunu ifade eden istihdam oranı, deprem bölgesi olarak ele aldığımız bu 5 bölgede geri kalan 21 bölge ortalamasından 5.75 puan daha düşük. Diğer 21 bölgede yüzde 48.57 olan istihdam oranı, deprem bölgesinde yüzde 42.81’e iniyor. TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) bölgesinde istihdam oranı yüzde 37.64’e kadar düşüyor.
* Çalışanlar ile fiilen iş arayanların nüfusa oranı olan işgücüne katılım oranı da diğer bölgelerin 5.51 puan altında. Diğer 21 bölgede yüzde 54.06 olan işgücüne katılım oranı, depremzede 5 bölgede yüzde 48.56 düzeyinde. İşgücüne katılım oranının en düşük olduğu bölge, yüzde 52.52 ile yine TRC2 bölgesi.
* Deprem bölgesinde işsizlik oranı, işgücüne katılım oranı daha düşük olmasını rağmen diğer bölgelerden 1.71 puan daha yüksek. Diğer 21 bölgede yüzde 10.16 olan işsizlik oranı, depremzede 5 bölgede yüzde 11.86’ye çıkıyor. İşsizlik oranı, depremin en ağır hasar verdiği TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde yüzde 14.60 ile en yüksek düzeyine çıkıyor.
* Deprem bölgesinde istihdam oranının düşük olmasına bir de bölgede kayıtdışı, yani sigortasız çalışan oranının yüksek olması ekleniyor. Diğer 21 bölgede yüzde 24.99 olan kayıtdışı istihdam oranı, depremzede 5 bölgede ortalama yüzde 36.05 ile 11.06 puan daha yüksek.
* Bu fark ücretli çalışanlar arasında iyice artarak iki katına ulaşıyor. Diğer 21 bölgede ücretli çalışanların yüzde 11.61’i kayıtdışı çalıştırılırken, depremzede 5 bölgede bu oran yüzde 23.87’ye çıkıyor. Aynı fark ücretli çalışan erkeklerde yüzde 10.56’ya karşılık yüzde 21.49, kadınlarda yüzde 13.75’e karşılık yüzde 29.63’ü buluyor. Diyarbakır-Şanlıurfa’da kayıtdışı çalıştırılan ücretlilerin oranı erkeklerde yüzde 28.69’a, kadınlarda yüzde 45.95’e fırlıyor.
* Afet koşullarında deprem bölgesindeki istihdam kırılganlığını artıran bir faktör de mikro ve mini işletmelerde çalışanların oranının daha yüksek olması. 10’dan daha az kişinin çalıştığı mikro işletmelerde çalışanların toplam istihdam içindeki payı diğer 21 bölgede yüzde 47.60 iken, depremzede 5 bölgede yüzde 53.06 ile 5.46 puan daha yüksek.
* Bu veriler, depremzede illerde istihdamdaki kırılganlık düzeyinin, her bakımdan daha yüksek olduğunu, izlenecek toparlanma politikalarında bunun önemli bir gündem maddesi olması gerektiğini söylüyor.