Dünya eskisinden farklı işliyor: DeFi

Yerleşik finans dünyasında iş modellerinin saldırı altında olduğunu görüyoruz. Bir süredir RobinHood gibi yatırımcılarından komisyon almayarak aracılık hizmeti veren kurumlar Wall Street’in gündemini oluşturuyor.

Araştırma veya kurumsal finansman gibi geleneksel diğer hizmetleri dışarıda tutarak sadece aracılık hizmeti veren bu kurumlar son zamanlarda çok popüler ve yeni açılan hesaplara da büyük oranda ev sahipliği yapıyor. Bu iş modelinin ne oranda sağlıklı olduğu tartışılır ancak klasik Wall Street kurumlarını zorladığı bir gerçek. Diğer bir gerçek ise merkeziyetsiz finansı yani DeFi konusunun piyasanın gözlerinden uzak ama girişimcilerin ve kripto severlerin gözü önünde büyüyor olması.

DeFi konusu Türkiye’de büyük ölçüde stabil-koinler çerçevesinde biliniyor olsa da çok hızlı ilerlemeler olduğunu ve bu koinlerin artık “yaşlı” bir örnek olarak sınıflandırılabileceğini söyleyebiliriz. Yeni şirketler, ki bunları yeni nesil bankacılık veya finans kurumları olarak tanımlamak gerek ancak Türkiye dahil pek çok ülkede regülasyonlar geriden geliyor, artık mevduat ve kredi konusunu merkeziyetsiz bir ortama taşıyor. Reel getirilerin eksi, nominal getirilerin sıfır seviyesinde olduğu günümüzde pek çok yatırımcı parasını artırmak için spekülasyona yönlenmek zorunda. DeFi ortamında ise kriptopara, henüz sadece birkaç tanesinde, tutanlar ve borçlanmak isteyenler bir araya geliyor. Ortada bir aracı yani 3. partiden ziyade bir akıllı kontrat var. Faiz oranları tamamen arz ve talep dinamikleri uyarında günlük olarak belirleniyor. Paranızı vadeli bağlamak zorunda değilsiniz. Dahası CDP olarak tanımlanan bir uygulama ile işlemler teminatlı şekilde yapılıyor.

Aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere bu imkanı sunan kurumlarda var olan miktar 1.6 milyar dolar seviyesinde ve sadece 1 hafta içinde 1 milyar dolardan bu rakama ulaştık. Yani bankacılık sektörü dışında bir mevduat- kredi pazarı oluşumuna şahit oluyoruz. Şayet bu “Pazar” yatırımcıların dikkatini çekerse kriptopara piyasasına ve bu işlemlerin üzerinde gerçekleştiği Ethereum zincirine talebin ciddi oranda artacağını ön görebiliriz. Ancak her yeni piyasa gibi bu piyasa da henüz yolun başında ve banka mevduat müşterisi için çok karışık.

Öncelikle cüzdan, akıllı kontrat gibi kavramların netleşmesi, banka-kripto kurumu-DeFi ilişkisini çok daha kuvvetlenerek basitleşmesi gerekiyor. “Fed para basıyor” konusu etrafında dönüp duran Bitcoin/ kripto para tartışmalarına artık derinlik vermek ve oluşan yeni modelin neler getirip götüreceğini iyi analiz etmek için doğru zamandayız.