Gider pusulası ve kayıt dışı ekonomi

Gider Pusulası: Vergi Usul Kanunu’nun 2354. Maddesinde şu şekilde açıklanmaktadır:
Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:
1. (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
2. (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
3. Vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia içinde tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.

Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlariyle soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur.

(Ek: 30/12/1980-2365/37 md.) Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.

Gider pusulası müstahsil makbuzu gibi noterler ile maliyenin anlaşmalı olduğu matbaalardan alınır. Yeni işletmeler işe başlamadan önce; zaten var olan işletmeler ise koçanları bitmeden gider pusulalarını temin etmelidir.

Gider pusulası stopaja tabi bulunmaktadır.

Gider pusulası tanzim edilirken yapılan brüt ödemeden Vergi Yasaları tarafından öngörülen kesintiler yapılır ve bu kesintiler Muhtasar Beyanname ile beyan edilerek süresi içinde Vergi Dairesine ödenir.

Gider pusulası düzenlemesinde stopaj oranları,

-Hurda mal alımlarında %2

-Diğer mal alımlarında %5

-Hizmet alımlarında %10 (mal ve hizmet bedeli ayrılmıyorsa bu kapsamdadır)

oranında kesinti yapılır.

Ancak vergiden muaf esnaf sayılmayan yani nihai tüketici olan vatandaşlara gider pusulası düzenlenmekte fakat stopaj uygulanmamaktadır.

Gider pusulası belirtilen işler için uygulanmakta olup üzerine yazılacak miktarda bir üst sınır bulunmamaktadır.

Bu konu, aşağıda bulunan Trabzon Vergi Dairesi Müdürlüğünün 23.12.2010 tarihli özelgesinde de belirtilmektedir.

T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

TRABZON VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü

Sayı : B.07.1.GİB.4.61.15.01-606-51-2010-49 23/12/2010

Konu : Gider Pusulasında Üst Sınır

İlgide kayıtlı özelge talep formunun tetkikinden, vergi mükellefi olmayan kişilerden yapmış olduğunuz mal ve hizmet alımlarına ilişkin olarak düzenlemiş olduğunuz gider pusulasında yer alacak bedel için herhangi bir üst sınırın olup olmadığı konusunda Başkanlığımızın görüşünün sorulduğu anlaşılmaktadır.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 234 üncü maddesinde, "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin: vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zatî eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.

Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dâhilinde teselsül ettirilir." hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, konu hakkında yayımlanan 225 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde gider pusulalarında, işin mahiyeti, cinsi, adedi, fiyatı, tutarı, toplamı, tevkif edilen vergi oranı ve net tutarı; işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadları (tüzel kişilerde unvanları) adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, seri ve müteselsil sıra numarası ve düzenleme tarihine ilişkin bilgilere yer verilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, vergi mükellefi olmayan kişilerden yapmış olduğunuz mal ve hizmet alımlarında düzenleyecek olduğunuz gider pusulalarında yer alacak bedele ilişkin bir sınırlama bulunmamaktadır. Bilgilerinize rica ederim.
Vergi Dairesi Başkanı

Gider pusulasının düzenlenmemesi durumunda şu sonuçlar olacaktır:

1. Malı satın alan tüccar bu malı belgesiz olarak almış olacaktır.
2. Gider pusulasının düzenlenmemesinden dolayı stopaj kesintisi yapılmayacaktır. Böylece maliye vergiden mahrum olacaktır.
3. Dolayısıyla aldığı (imalat için kullanıyorsa) malı stoklarında gösteremeyecektir.
4. Stoklarından göstermemesinden dolayı bu maldan üretmiş olduğu mamulü stoklarından gösteremeyecektir.
5. Üretim için kullanacağı elektrik, su, personel giderlerini gider olarak yazacak ancak yazılan bu tutarlar incelendiğinden yapılan imalatın gerçek satışa uygun olup olmadığının maliyet hesaplamaları ile çok rahat bir şekilde anlaşılmasına olanak bulunmaktadır.
6. Stoklarında gösteremediği bir mal için fatura düzenleme olanağı olmadığı için bu malı kayıt dışı olarak yani faturasız satacaktır.
7. Satış, faturasız olduğu için gelirleri gerçek değildir.
8. Faturasız sattığı mal için tahsil ettiği paranın şirketin bankasına gelmesine olanak bulunmamaktadır. Elden tahsil edecektir. Bu durumda Muhasebedeki kasa mevcudu ile gerçek kasa mevcudu biri birini tutmayacaktır. Diğer bir anlatımla bilanço hakiki değildir.
9. Bilançonun gerçek olmaması bankalar ile olan ilişkiyi bozacaktır.
10. Tüccarın kasasında bulunan para ile hakiki para arasında fark bulunduğundan bu parayı ya kayıt dışı olarak kullanacak ya da bu parayı şirkete borç vermiş gibi yaparak kullanacaktır.
11. Yani patronun cebinde şirket haricinde para bulunmaktadır.
12. Şirket kredi kullanıyor ise, patron şöyle bir soruyu muhatap olabilir: Arkadaş cebinde para varsa, neden kredi kullanıyorsun.
Bütün bu durumlarla karşılaşmamak, muhasebenin şirketinizin gerçek durumunu göstermesi gibi çok önemli bir durumu yok etmemek için kayıt dışına sapmamak gerekmektedir.