İllerin büyüme hızlarında dikkat çeken oynaklık
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) istatistiklerine göre ekonominin yüzde 5.53 büyüdüğü 2022 yılında bölgesel büyüme hızlarında dikkat çeken farklar gözleniyor. İl düzeyindeki büyüme hızlarında yüksek düzeyde farklılıklar var.
- Geçen yıl en hızlı büyüyen il yüzde 21,81 ile Antalya oldu. Antalya’nın yüksek hızına ulaşmasında turizm etkili oldu. Turizm ile lokantacılık ve ticaret sektörlerinin toplamından oluşan ana hizmet sektörlerindeki büyüme hızı yüzde 35,53’ü bulmuş.
- Muğla da turizm sayesinde yüzde 14,37 ile en hızlı büyüyen 4. il oldu. Muğla’da da ana hizmet sektörlerindeki büyüme hızı yüzde 31,52’yi bulmuş.
- Büyüme hızı sıralamasına Kırşehir yüze 21,43 ile ikinci, Kilis yüzde 16,95 ile üçüncü sırada yer aldı. Asıl dikkat çekici olan bu iki ilde de bir yıllık sanayi büyümesinin sırasıyla yüzde 58,30 ve yüzde 56,56 gibi olağanüstü düzeylere çıkmış olması. Sanayi böylesine yüksek büyüme hızlarına ulaşırken, her iki ilde de inşaat sektörlerinin sırasıyla yüzde 16,35 ve yüzde 23,41 gibi çok yüksek hızlarla küçülmüş olması ilginç bir tezat oluşturuyor.
- En hızlı büyüyen ilk 10 il arasına giren Kırşehir’de tarım yüzde 15,57, sanayi yüzde 58,30, Nevşehir’de tarım yüzde 14,15, Kırıkkale’de tarım yüzde 54,60 gibi yüksek hızla büyümesine karşın bu illerin yer aldığı bölgede istihdam artışı yüzde 5,13 ile yüzde 6,79 olan Türkiye ortalamasının altında kalmış.
- İmalat sanayii büyümesinin Kırşehir’e yüzde 68, Kilis’te yüzde 64, Sinop’ta yüzde 36, Batman’da yüzde 35, Sivas ve Ağrı’da yüzde 38 gibi bir yılda ulaşılması zor düzeylere çıkmış olması da büyüme verilerinin çarpıcı noktalarından birisi.
- Ekonomisi en fazla küçülen illerde başı yüzde 10.99 ile Karabük çekiyor. Karabük’ü yüzde 9,53 küçülme ile Erzincan ve yüzde 9,38 küçülme ile Artvin izliyor. Üç ilde de sanayi ve inşaat sektörlerinde yüksek oranlı küçülme var
- Ekonomisi en fazla küçülen 10 il arasında Hatay ve Osmaniye de yer alıyor. Bu illerin ortak noktası ekonomilerinde demir çelik üretiminin büyük pay sahibi olması. Demir çelik üreticisi iller, 2022’yi ciddi kayıpla kapatmış durumda.
- Ekonomisi küçülen iller arasında yüzde 4,2’lik daralma ile Çanakkale de yer alıyor. Çanakkale ekonomisinde de taş toprağa dayalı sanayiler önemli yer tutuyor. Bu da demir çelik gibi enerji maliyeti yüksek sektörlere dayalı ekonomilerin zorlandığını gösteriyor.
- Finans sektörünün 81 ilin tamamında büyüyen tek sektör olması da dikkat çekiyor. Ana hizmetler de Giresun hariç tüm illerde büyüme kaydetmiş. Buna karşın inşaat 60 ilde, sanayi 30 ilde küçülen sektörler olmuş.
