İşverenin kreş açma yükümlülüğü

İşyerinde çalışan sayısına bağlı olan yükümlülüklerden biri de işverenin kreş açma yükümlülüğüdür. İşverenin kreş açma yükümlülüğü, Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik hükümlerinde düzenlenmektedir.

Hükümler uyarınca, yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine en çok 250 metre uzaklıkta bir emzirme odasının kurulması zorunludur.

Aynı zamanda, 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın bir kreşin kurulması zorunludur.

Eğer kreş, işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür. İşverenler bu şekilde kreş açarak bu yükümlülüğünü yerine getirebilecekleri gibi, bir kreşle anlaşma sağlayarak da bu yükümlülüklerini yerine getirebilirler.

Ayrıca, işverenler ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yapacakları anlaşmalarla da yerine getirebilirler. Emzirme odası ve kreş açma yükümlülüğünde gereken kadın çalışan sayısının hesabına erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş olanlar da dâhil edilmelidir.

Yine çalışan sayısı tespitinde, işverenin belediye ve mücavir alan (belediye sınırları dışında olup, imar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmiş olan alanlardır.) sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınmalıdır. Bu kural, işyerinde gebe ya da emziren sayısı değil, toplam kadın çalışan ve bu kapsama dâhil edilecek diğer çalışanların sayısının dikkate alınmasıdır.

Çalışana nakit ödenirse yükümlülük yerine getirilmemiş olacaktır

Kreşle anlaşma sağlanarak yükümlülüğün yerine getirilmesi için işveren tarafından kreşe fatura karşılığı tam ödeme yapılmalıdır. Kreş bedelinin kısmen ödenmesi veya çalışana nakit ödenmesi halinde yükümlülük yerine getirilmemiş olacaktır. Fatura karşılığı kreşe ödeme yapıldığında ise ödemenin tamamı sosyal güvenlik priminden muaf olacak, brüt asgari ücretin yarısına kadar gelir ve damga vergisinden muaf olacaktır.

Kreş açma yükümlülüğü 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30’uncu maddesine göre hazırlanan yönetmelik ile düzenlenmiş olup yönetmelik hükümlerine aykırılık halinde işyerinizin tehlike sınıfı ve çalışan sayısına bağlı olarak idari para cezaları belirlenmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 24/II. maddesi uyarınca, çalışma şartlarının uygulanmaması işçiye haklı nedenle fesih yetkisi vermektedir.  Dolayısıyla kreş yükümlülüğü, işverenin kanundan gelen ve şartlar oluştuğunda sağlaması gereken bir zorunluluk olduğundan, yükümlülük yerine getirilmediği durumlarda işçiye haklı nedenle fesih imkanı vardır.

İşçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshederse kıdem tazminatını ve varsa bakiye yıllık izin ücretini alabilecektir. Dolayısıyla işverenlerin kreş açma yükümlülükleri gündeme geldiğinde, bu yükümlülüklerini yerine getirmesi önem arz etmektedir.